Οι σπάνιες στιγμές της γνήσιας ποιητικής έμπνευσης είναι στιγμές έκστασης, στιγμές θρησκευτικού δέους, επικοινωνία με εκείνο το κάτι που μας υπερβαίνει

 

το ποίημα επιλέγει τον δικό του χρόνο για να γεννηθεί
είναι ένας ξένος που κατοικεί από παλιά στο σπίτι μας
κυκλοφορεί στο υπόγειο
και λούζεται με φως στο υπερώο
διαβάζει ένα-ένα τα χειρόγραφά μας
αποκρυπτογραφεί τις μυστικές φωνές
που ταξιδεύουν μέσα μας
και πίνει για να μεγαλώσε
γι’ αυτό και είναι πάντα μεθυσμένο 

το ποίημα επιλέγει τον δικό του χρόνο για να γεννηθεί
όπως πριν από μας επέλεξε
αυτό το σπίτι για να κατοικήσει.

 

Το ποίημα είναι ένα πράγμα ζωντανό που παρότι φτιάχνεται από το θνητό και ατελές ανθρώπινο ον εντούτοις κυριαρχεί του ανθρώπου, συνεχίζει να υπάρχει και μετά απ’ αυτόν συμβάλλοντας μάλιστα στο να διατηρείται ζωντανή η παρουσία του στις επόμενες γενιές, πέρα κι ανεξάρτητα του βιολογικού τέλους. Ένα γεγονός που οδηγεί τον Τόλη Νικηφόρου στο ερώτημα αν η ιδέα της συγγραφής ανήκει πράγματι στον δημιουργό της ή μήπως τα ίδια τα ποιήματα (το ίδιο το έργο ανεξάρτητο και αυτοτελές πλέον έργο) διατηρεί τη δική του δυναμική πέραν των προθέσεων του δημιουργού του, επιλέγοντας τον χρόνο για να γεννηθεί και να υπάρξει.

Κάπως έτσι προέκυψε το νέο του βιβλίο με κεντρική ιδέα τις ιστορίες των ποιημάτων του, το πώς και το γιατί πήραν μορφή κι υπόσταση πολλά από τα πεντακόσια τόσα ποιήματά του στη διάρκεια της 50ετούς και πλέον παρουσίας του στα ελληνικά γράμματα. Μια πρωτότυπη και μοναδική ιδέα του ποιητή να φέρει στο φως μισοξεχασμένες εμπειρίες ζωής που μέσα από διαδρομές μυστηριακές κι ανεξιχνίαστες μετουσιώθηκαν σε ποίημα. Αυτές τις ιστορίες συγκεντρώνει στην παρούσα έκδοση. Ενδεικτικές περιγραφές των συνθηκών που έδωσαν το έναυσμα για να αναδυθεί αργότερα το ποίημα από τα μυστικά εργαστήρια της ψυχής. Ιστορίες από τα παιδικά χρόνια, το σχολείο, την εργασία, τα ταξίδια, τους ανθρώπους που αγάπησε, τους έρωτες, τα πάθη και τα λάθη. «Ίσως κάποιοι καταλάβουν τις συναισθηματικές αυτές κορυφώσεις, ίσως κάποιοι τις νιώσουν μέσα τους βαθιά», μας λέει ο ποιητής.

Ένα ιδιότυπο εργαστήρι όπου ποιητικώ τω τρόπω έρχονται στην επιφάνεια όλα όσα έμειναν βαθειά καταχωνιασμένα στο υποσυνείδητο. Μια ψυχανάλυση ζωής μέσω της τέχνης, ή για την ακρίβεια μέσω του τελικού ποιήματος.

Είκοσι τέσσερα κεφάλαια μας εκμυστηρεύονται τις μύχιες σκέψεις, τα συναισθήματα συνειδητά ή υποσυνείδητα, επαναφέρουν τον χώρο και το χρόνο του χθες συνθέτοντας το πλαίσιο απ’ όπου ξεπήδησαν τα συγκεκριμένα 24 ποιήματα. Ένα εργαστήρι γραφής που φέρνει στο φως ο ίδιος ο συγγραφέας επιχειρώντας να διερευνήσει το μυστήριο της δημιουργίας. Μπορεί η αφορμή να είναι τα δικά του ποιήματα, όμως εντέλει ο Τόλης Νικηφόρου με το πρωτότυπο βιβλίο του συμβάλλει όχι απλώς στην ερμηνεία ενός έργου, αλλά και στη βαθειά εξοικείωση/μύηση του αναγνώστη στην τέχνη.

Γράφει χαρακτηριστικά ο Νικηφόρου: «Πολύ παράξενη αίσθηση, ένα αληθινό μυστήριο! Εννοώ τη λάμψη από το πουθενά, την ξαφνική παρόρμηση να γράψεις, να γράψεις ένα ποίημα, το ποίημα που σύντομα αναδύεται περίπου αυτούσιο. Χρειάζεται μόνο μια ματιά, αφαίρεση δυο-τριών περιττών λέξεων, ίσως μια αντιμετάθεση στίχων… Και μένεις με την αίσθηση ότι κάτι ή κάποιος άλλος σου το έχει υπαγορεύσει και ότι εσύ απλώς το καταχώρισες. Μένεις με την εκφόρτιση και την εξάντληση, λες και τραβούσες κουπί ώρες ολόκληρες, με μια αίσθηση εκπλήρωσης και πάντα με την απορία. Την απορία του διάμεσου, του μέντιουμ! Μα εσύ δεν πιστεύεις σ’ αυτά τα πράγματα, ή τουλάχιστον δεν πίστευες»…

 

Γιος προσφύγων από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Ρωμυλία, ο Τόλης Νικηφόρου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 14 Νοεμβρίου 1938, αποφοίτησε από το Κολλέγιο Ανατόλια, σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων και εργάστηκε κυρίως ως σύμβουλος οργάνωσης επιχειρήσεων στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και το Λονδίνο.

Οι ιστορίες δημιουργίας των ποιημάτων του με τον τίτλο Από το τίποτα σαν θαύμα ξαφνικά είναι το 35o βιβλίο του (το 9^ο που εκδίδεται από τον Μανδραγόρα απ’ όπου κυκλοφορούν τα ποιητικά: Μυστικά και θαύματα, ο ανεξερεύνητος λόγος της ουτοπίας – 2007, Το μυστικό αλφάβητο – 2010, Μια κιμωλία στον μαυροπίνακα – 2012, Ν’ ακούγεται από μακριά μια φυσαρμόνικα (32 ποιήματα για τη Θεσσαλονίκη, 1966-2013) – 2013, Φωτεινά παράθυρα – 2014, Ρίγος αιχμάλωτο στον ήχο της φωνής σου – 63 ποιήματα για τον έρωτα και την αγάπη (1966-2015) – 2015, καθώς και τα διηγήματα Αγνώστου Στρατιώτου – 2016). Προηγήθηκαν 20 ποιητικά βιβλία και 14 πεζογραφίας (4 μυθιστορήματα, 7 συλλογές διηγημάτων και 3 παραμύθια για μεγάλους).

Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε 9 ευρωπαϊκές γλώσσες και έχουν περιληφθεί σε πολλές ελληνικές και ξένες ανθολογίες, καθώς και στα κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας της μέσης εκπαίδευσης στην Ελλάδα και την Κύπρο. Για το παραμύθι του, Σοτοσαπόλ ο χρυσοθήρας του απονεμήθηκε το βραβείο μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς το 1989 και για τη συλλογή διηγημάτων του, Ο δρόμος για την Ουρανούπολη, το κρατικό βραβείο διηγήματος το 2009.

Ο φιλόλογος και σκηνοθέτης Φώτης Συμεωνίδης γύρισε ένα ντοκιμαντέρ 58΄ λεπτών με τίτλο «Σ’ αγαπώ-Ελογοκρίθη, Η αλήθεια του ποιητή Τόλη Νικηφόρου» που προβλήθηκε με επιτυχία στο 17^ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 2015, σε διάφορα άλλα φεστιβάλ, σε αίθουσες βιβλιοθηκών και αλλού.

e-mail σε [email protected]

blogs:

http://ploigos-tou-apeirou.blogspot.com,

http://dreaming-in-the-mist.blogspot.com

 

 

 

Τόλης Νικηφόρου, Από το τίποτα σαν θαύμα ξαφνικά, Ιστορίες ποιημάτων, Σύγχρονη Ελληνική Πεζογραφία, εκδ. Μανδραγόρας, Αθήνα, Φεβρουάριος 2018, σελ. 80, 16Χ21, αριθμ. έκδοσης: 281, ISBN 978-960-592-063-0, τιμή 10,60 ευρώ.

«Μ»