Εικαστικά
Η ερωτική εικονογραφία του 19ου αιώνα | MNBA Μπουένος Άιρες
Η έκθεση διοργανώθηκε σε συνεργασία με την Εθνική Βιβλιοθήκη και περιλάμβανε 65 έργα ζωγραφικής και γλυπτικής αλλά και έντυπα, αφίσες, φωτογραφικό υλικό και φίλμς βωβού κινηματογράφου. Πέρα απ´ το κλασσικό γυμνό οι θεματικές ενότητες εστίαζαν επιπλέον στη βία και την απαγωγή, την ηδονοβλεψία και την παρανομία και φυσικά στην femme fatale ως μοντέρνα μούσα. Έργα του 19ου αι. από ευρωπαίους και αργεντινούς καλλιτέχνες αποτύπωναν το γούστο της ερωτικής εικονογραφίας στη δυτική κουλτούρα.
Η έκθεση έθετε μια ευρύτερη οπτική προκειμένου να εξερευνηθεί η δύναμη και η επιμονή της ερωτικής τέχνης. Σχέσεις εξουσίας, βίας και υποταγής καθώς και μια ντελικάτη ισορροπία ανάμεσα σε επιθυμία και αποπλάνηση μορφοποίησαν έναν κόσμο συμβάσεων στις αναπαραστάσεις της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, μερικές με αξιοπρόσεκτη επιμονή στο βάθος του χρόνου. Το άτομο τοποθετείται όχι μόνο μπροστά στην άρση της απομόνωσής του μέσω του δεσμού με ένα άλλο πλάσμα, αλλά επίσης μέσα στην περιπλοκή και τις αντιφάσεις του ανθρώπινου μυαλού. Από τα μέσα του 19ου αι. και τουλάχιστον μέχρι το τέλος της Belle Epoque με την εκλαΐκευση των αναγνωσμάτων και την διάδοση της τυπωμένης εικόνας σε ημερολόγια και περιοδικό τύπο οι πιο παλιές εκφράσεις της ερωτικής εικονογραφίας της δύσης μετασχηματίστηκαν για αστική κατανάλωση.
Ήταν μια τολμηρή ιδέα να ξανακοιταχτούν έργα της συλλογής του μουσείου που βρίσκονταν κρυμμένα στις αποθήκες και να ξεμασκαρευτεί ό,τι είχε κάποτε θεωρηθεί κακόγουστο ή πορνογραφικό. Αν τα δούμε συνολικά γίνεται φανερή η ροή με την οποία εικόνες, σύμβολα και τρόποι σκέψης και αίσθησης κυκλοφόρησαν μέσα στην κουλτούρα των ελίτ και των λαϊκών στρωμάτων σε μια πόλη που εκείνα τα χρόνια έτρεφε τη φήμη πως ήταν όμορφη και πλανεύτρα όσο και επικίνδυνη.
Ξεκινώντας απ’ το θέμα του Έρωτα και της Ψυχής η έκθεση περιφερόταν από το πορτραίτο της αυτοκράτειρας Θεοδώρας ή την βαμπ ηθοποιό Musidora μέχρι μοιραίες ξελογιάστρες και από την αρπαγή της Ευρώπης μέχρι τις απαγωγές γυναικών από Κενταύρους και από Ινδιάνους πάνω σε άλογα. Στο τέλος του 19ου και τις αρχές του 20ου αι. η femme fatale έγινε εμμονή στις εικαστικές τέχνες, τη λογοτεχνία, το θέατρο και λίγο αργότερα τον κινηματογράφο. Η εικόνα απέκτησε τη συγκεκριμένη τυπολογία, της κρύας απαθούς ηρωίδας, γοητευτικής και διεστραμμένης. Η μοιραία γυναίκα πήρε συχνά τη φυσιογνωμία των αρχαίων προκατόχων της : Σαλώμης, Πανδώρας, Ιουδήθ, Εύας, ενσαρκώνοντας τον τρόμο και τον θαυμασμό που προκαλούσαν οι μοντέρνες νέες γυναίκες της εποχής. Τα κλειδιά της θηλυκής και της αρσενικής αποπλάνησης άρχισαν να μπερδεύονται. Τα σχέδια της ενδυματολογικής μόδας σημάδεψαν τις παρουσίες στα σαλόνια και τους δρόμους. Η ερωτική εικονογραφία της εποχής κατέγραψε τις δύσκολες προσαρμογές στις σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα σε μια εποχή που άλλαζαν οι χώροι όπου οι γυναίκες μπορούσαν να κυκλοφορούν.
Κατερίνα Καζολέα
ιστορικός τέχνης
Share this Post