Το Εθνικό Μουσείο Καλών Τεχνών του Μπουένος Άιρες (Museo Nacional de Bellas Artes)  τίμησε την επέτειο του Ελ Γκρέκο διακριτικά και ευαίσθητα. 

 Παρουσιάστηκαν  τρεις ελαιογραφίες : «Ο Χριστός στο Όρος των Ελαιών» έργο από τη συλλογή του  μουσείου,  «Τα δάκρυα του Αγίου Πέτρου» προερχόμενο από το Μουσείο Ελ Γκρέκο στο Τολέδο και  «Ο Χριστός φέρων τον σταυρό» απ’ το  Museo Nacional de Arte Decorativo.  Με τίτλο  “O Ελ Γκρέκο και η ζωγραφική του αδύνατου. 400 χρόνια μετά”  προβαλλόταν  στα επεξηγηματικά κείμενα η  άποψη του  Θεοτοκόπουλου πως η ζωγραφική ως ανώτερη τέχνη είναι μια “επιστήμη συλλογιστική”  που επιτρέπει  την προσέγγιση και απεικόνιση του πραγματικού σαν να είναι ένας σχηματισμός του αδύνατου και του μη ρεαλιστικού (plasmación de lo imposible), δηλαδή της άλλης εκείνης  πραγματικότητας  που ξεπερνά τις αισθήσεις και επωάζεται  μέσα στο θείο και το πνευματικό.

 Τα τρία έργα του Γκρέκο πλαισιώνονταν από παρεμφερή θρησκευτικά θέματα συγχρόνων του ζωγράφων (Luis de Morales, Francisco Pacheco και Mateo Cerezo), ομολογουμένως προς επίρρωσιν του ασύγκριτου μεγέθους του κρητικού δασκάλου.

 Η επιμελήτρια María Florencia Galesio είχε την επιτυχημένη ιδέα  να επεκτείνει τον φόρο τιμής στον Γκρέκο  παρουσιάζοντας σε άλλους χώρους,  διάσπαρτους μέσα στο Μουσείο,  έργα τριών Αργεντινών καλλιτεχνών της εποχής μας, που τα συνδύασε θεματικά με τον Γκρέκο.  Ειδικά το τεράστιο “Δάκρυ” του  Román Vitali  (* Rosario 1969),  έργο του 1997  με διάφορα υλικά και με εναλλασσόμενο ρέοντα φωτισμό     ανάγκαζε τον επισκέπτη  να επιστρέψει στα έργα του Θεοτοκόπουλου  για να εμβαθύνει στον τρόπο που αποδίδεται το υγρό βλέμμα του Χριστού και του Πέτρου και να εντοπίσει τη μικρή, αισθαντική, λευκή πινελιά που περιέχει την ουσία της ψυχής. Πώς να μην σκεφτεί κανείς ότι  το δάκρυ είναι η σπάνια στιγμή που η ψυχή γίνεται ύλη; 

Η Luciana Rondolini (* Μπουένος Άιρες 1976), στο  “Ποτέ δεν είναι χθες”, έργο του 2014, έθετε το ερώτημα της αντανάκλασης του χρόνου, μεγεθύνοντας   την αυτοπροσωπογραφία του ζωγράφου που υπάρχει ανάμεσα στα πολλά πρόσωπα της Ταφής του κόμητος Οργκάθ. Από το βάθος μιας εσοχής η προσωπογραφία αυτή αντανακλάται σε γυαλιστερό δάπεδο. Το πρόσωπο του Ελ Γκρέκο στον τοίχο παραμένει αναλλοίωτο ενώ η εικόνα του θεατή διαχέεται και διαλύεται την στιγμή που παγιδεύεται μέσα στην αντανάκλαση της καθρεφτίζουσας  επιφάνειας.  Το φευγαλέο είδωλο  μετατρέπεται σε δεσμό ανάμεσα σε παρελθόν (ζωγράφος;)  και παρόν (θεατής;). Διαβάζεται και αντίστροφα:  παρελθόν ο θεατής και παρών ο ζωγράφος.   Ανάμεσα σε ό,τι  σβήνει σαν όραμα και σε  ό,τι  επιμένει να διατηρεί μια ρεαλιστική υπόσταση. 

 Στον τρίτο καλλιτέχνη, τον Daniel Garcia (* Rosario 1958) οι πληγές ενός κακοποιημένου γυναικείου σώματος αναζητούσαν  μια σχέση με τα στίγματα του Αγίου Φραγκίσκου δεδομένου ότι στον Γκρέκο  το σώμα ψάχνει τη θέση του ανάμεσα στο γήινο και το θεϊκό.  

 Προβαλλόταν επίσης το βίντεο : “Ελ Γκρέκο, ζωγράφος του αόρατου”,  2014  που ευγενικά παραχωρήθηκε για την έκθεση από το Fundación El Grecο,Toledo.  Δίπλα, μια πόρτα απλή ανάμεσα στις εκθεσιακές αίθουσες  οδηγούσε στη μικρή βιβλιοθήκη του Μουσείου με σπάνιες παλιές εκδόσεις, ανοιχτή στο κοινό. Μπροστά στην είσοδο πάνω σε τραπέζια ήταν τιμητικά απλωμένες όλες οι εκδόσεις που αφορούσαν τον Ελ Γκρέκο, κάποιες τόσο παλιές, ώστε να προστατεύονται  εξωτερικά με επιπλέον χάρτινο κάλυμμα. 

Κατερίνα Καζολέα
ιστορικός τέχνης