Τρίτη ποιητική συλλογή, μετά τα Γκρεμόχορτα(2008) και την Ιθάκη (2010), που κυκλοφορούν στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Μανδραγόρας, και δέκατη έβδομη από την πρώτη εμφάνιση του Κωστή Παπακόγκου το 1956.

Ο Χιονισμένος λύχνος ολοκληρώθηκε στο τέλος της δεκαετίας του ’90 και κυκλοφόρησε πρώτα στα σουηδικά το 2006. Το βιβλίο χωρίζεται σε τέσσερις ενότητες ανά είκοσι ποιήματα στην πρώτη και την τρίτη, δεκαοχτώ τρίστιχα στη δεύτερη, ενώ στην τελευταία περιλαμβάνεται το ποίημα «Ανοιξιάτικος θρήνος για τον Ούλοφ Πάλμε» που γράφτηκε με αφορμή τη δολοφονία του θρυλικού Σουηδού πρωθυπουργού το 1986.

Στον Χιονισμένο λύχνο ο ποιητής συνομιλεί με την ιστορία: Οι ασύρματοι στον κήπο απ’ τα τριζόνια/σφυροκοπούν ειδήσεις οργισμένες/ απ’ τον εμφύλιο πόλεμο των στιγμών / που ’ναι αιώνιος. Σταχυολογεί μνήμες απ’ τον γενέθλιο τόπο του, όπως στο ποίημα «Μεγάλη Παρασκευή στην Πίνδο», ή αλλού όπου επιστρατεύει την ερμηνευτική των ονείρων ως απολογισμό, κάθαρση και ενδοσκόπηση τετελεσμένων: Πρόχειρο ρούχα η κάθε μέρα, τα βράδια/ την πετάω απ’ τις πλάτες μου/ και χώνομαι στην παλιά μου πιτζάμα.// Πάνω της τα όνειρά μου μπαλώματα/ τρέμουν καθώς με τρέχει μες στη ζούγκλα/ η λεοπάρδαλη του ύπνου. Συμπυκνώνει το οδοιπορικό του προσωπικού του βίου, ενώ παράλληλα αναπλάθει το δράμα της κατοχικής γενιάς του:πλανήθηκα στα βουνά χρόνια/ μα πουθενά δεν έτυχα/ ψηλότερη κορφή απ’ την Παρηγόρια.// Στο διάβα μου δυο μαυροπούλια/ στον ουρανό: ο Έρωτας και η Λευτεριά/ ανέμιζαν τις φτερούγες τους/ να δροσίσουν το πρόσωπο του κόσμου… Είναι πολλά τα ποιήματα θρήνοι ζωής στον «Χιονισμένο λύχνο». Όχι με τη μεμψίμοιρη ματιά, αλλά με τη διαπιστωτική πράξη τού κάθε ανθρώπου που κρύβει μέσα του βαθιά κι αναπόφευκτα τον πόνο, τη χαρά, το θαύμα ή τη λύπη.

Ως δρών πολίτης και δημιουργός ο Παπακόγκος διεκδικεί αποφασιστικά τη θέση και το ρόλο του στη ζωή και την τέχνη. Ίσως γι’ αυτό η ποίησή του θα πρέπει να προσεγγιστεί ως ενδότερη πολιτική πράξη στην καρδιά ενός συνειδητά καλλιτεχνικού έργου.

Πολλά τα σχήματα λόγου που αξιοποιεί ο Παπακόγκος στα ποιήματά του, κυρίως παρομοιώσεις: Στην αυλή το πηγάδι τηλεσκόπιο/ στραμμένο προς της γης τα σπλάχνα –/ εκεί ’ναι η Κόρη αστραναύτισσα/ και οι πεθαμένοι κράτος. Μεταφορές, μετωνυμίες, αλληγορίες, που μέσα τους χαράζουν εικόνες, όνειρα, συναισθήματα, κι εκπλήξεις: «Ας παντρέψουμε τα παπούτσια μας! είπαν», «Κυριακή χάραμα, κοιμάται η εργατιά,/ κι ένας τρελός κορυδαλλός/ παίζει στον ουρανό με το ξυπνητήρι», «Στο Σούνιο μυρίζει φύκια το φεγγάρι»!

Αδροί και οι συμβολισμοί του ποιητή, επιβλητικοί: Κάτω η Μεσόγειος φυσαρμόνικα γαλάζια, επιγραμματικοί και με απόλυτη ακρίβεια: μόνο το γιασεμί/ με την αναμμένη του λάμπα/ ξυπόλητο περπατάει στο λιβάδι. Ο Κωστής Παπακόγκος αποδεικνύει πως «το ποίημα γράφεται με σκοτεινό χειμώνα» αλλά ανθίζει άνοιξη, ζωή κι αγάπη. Και το κυριότερο, μπορεί να απελευθερώνει βιώματα κι οράματα από κείνα που ενδημούν στα άβατα της ψυχής του ανθρώπου.

Άνεμε, μη φυσάς^. η θλίψη μου/ είναι λεπτή κλωστή/ σαν την αράχνη με κρατάει στον αέρα.

«Μ»

O Κωστής Παπακόγκος γεννήθηκε το 1936 στο Παχτούρι της κεντρικής Πίνδου. Σε ηλικία είκοσι χρονών εκδόθηκε η πρώτη του ποιητική συλλογή και στη συνέχεια άλλες δεκαέξι. Eνδιάμεσα ακολούθησαν, σε διάφορες γλώσσες, άλλες εννιά εκδόσεις πεζογραφικών του βιβλίων. Tα πιο γνωστά απ’ αυτά είναι δυο ιστορικές βιογραφίες, για τους πολέμαρχους της ελληνικής Eθνικής Aντίστασης και του Eμφύλιου, με τίτλους: «Kαπετάν Άρης» 1975 και «Kαπετάν Mάρκος» 1999.

Aπ’ τα μέσα της δεκαετίας του ’60, ο K.Π. εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Στοκχόλμη κι ασχολείται αποκλειστικά με τη λογοτεχνία. Tο μεγαλύτερο μέρος του έργου του παραμένει ανέκδοτο στην Eλλάδα.

Ο «Χιονισμένος λύχνος» γράφτηκε απ’ το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’80 ως το τέλος της δεκαετίας του ’90 και πρωτοεκδόθηκε το 2006 στη Σουηδία απ’ τον εκδοτικό οίκο Τράναν. Η παρούσα έκδοση είναι η πρώτη στην ελληνική γλώσσα.

Μανδραγόρας, 2012
69 σελ.
ISBN 978-960-9476-31-7