Έβδομη ηλιαχτίδα» είναι το σύμβολο για το δρόμο που ακολουθεί ο άνθρωπος για τον άλλο κόσμο. Πράγματι απ’ το πρώτο μέχρι το τελευταίο ποίημα της νέας του συλλογής, ο Κωστής Παπακόγκος, προβληματίζεται κι έντονα συμμετέχει σ’ αυτή τη μετάβαση: Ένας ο θάνατος και τόσοι εμείς/ μα πώς να τον βάλουμε στη μπουκάλα;/ Εκείνος πανταχού παρών εμείς απόντες. Συμπαραστάτης στη διαδικασία αυτή όλα τα ένθεα όντα, από τις θρήσκες πεταλούδες μέχρι τον ίδιο το Θεό «που υπήρξε ο πρώτος άθεος στον κόσμο».

Είναι φανερό πως ο κατεξοχήν κοινωνικός λυρισμός του Παπακόγκου βασίζεται και υμνολογεί τόσο τα πολιτικά, όσο και τα ιδεολογικά πάθη ενός ολόκληρου λαού – καημούς που βάρυναν τα όνειρα και τους αγώνες του από γενιά σε γενιά.

Χιόνια στην Πίνδο∙ πατημασιές
από τρύπια τσαρούχια.
Αποδώ πέρασε η Ιστορία.

Έτσι αρχίζει, με αυτό το ποίημα, η τρίτη ενότητα του βιβλίου κι ευθύς μετά ακολουθεί ο εφιάλτης της αδερφοσφαγής:

Λάμπουν τα δέντρα κόκκινα στο Γράμμο
απ’ το φθινόπωρο του εμφύλιου∙
αίμα πίνουν οι ρίζες τους ακόμα.

Βαθύς μελετητής της Εθνικής Αντίστασης και του Εμφύλιου ο Κωστής Παπακόγκος μέσω της ποίησής του αναπέμπει σπονδές στις ατελέσφορες ιδέες και τις θυσίες των ανταρτών που σημάδεψαν τη ζωή όλων – ακόμα κι αυτών που δεν τα ’ζησαν. Ένας απ’ τους χιλιάδες μάρτυρες κι ο ίδιος, αναρωτιέται αλλά κι αποκαλύπτει τις τραγωδίες που βίωσε: Σα να μη φτάνει που στραγγίσαμε/ να φτάσουμε ώς εδώ, μερικοί από μας/ ονειρεύονται και ζωή μεταθανάτια.

Με την ίδια ακριβώς δομή κι εδώ ο ποιητής, όπως και στις προηγούμενες συλλογές του, περνά διαδοχικά από τα στάδια του αποχαιρετισμού όσων αγάπησε, στην αιώνια σχέση του τίποτα και των πάντων: στον ταπεινό οβολό για τη διαδρομή, ως υπέρτατη τιμή, στον κορβανά του ψυχοπομπού του. Με τα ίδια ακριβώς λακωνικά τρίστιχα που διατηρούν ταυτόχρονα αυτοτελή νοηματική υπόσταση και σύνδεση οργανική μεταξύ τους, δίνει έναν απολογισμό ζωής μέσα στο κέλυφος της λέξης. Εκεί κατέχει θέση ξέχωρη το καντήλι που καίει μέσα του με λάδι ελληνικής ελιάς, η μορφή της μητέρας, οι αντιστασιακοί αγώνες μας, ο έρωτας, ο θάνατος, η απόγνωση, όπως κι ένας θεός που είναι η αθλιότητα του δρόμου…

Ήδη απ’ τις πρώτες σελίδες της συλλογής απασχολούν τον ποιητή τα άγη και οι αγωνίες των ιδεών και της τέχνης. Πικρό το ποίημά του για τους υπερβόρειους ομότεχνους που ’χτισαν με τα κόκαλά τους πύργους στη Σιβηρία.^. Πρόκειται για τους μηχανικούς της ψυχής, όπως χαρακτήρισε ο Ιωσήφ Στάλιν τους λογοτέχνες.

Το επόμενο ποίημα υποδηλώνει τη «χημεία» που λειτουργεί ανάμεσα στον αναγνώστη και τις λέξεις: Τρεις μέρες σ’ ακολουθάει ο καλός στίχος∙/ την τέταρτη σε κεντάει αλαφρά κι αρχίζει/ να ρέει το αίμα σου στο ποίημα. Εδώ υπάρχει επίσης μια υπαρξιακή αγωνία που διατρέχει την «Έβδομη Λιαχτίδα» ώς το στερνό της τρίστιχο, μια απρόβλεπτη εκφραστική που εκτείνεται απ’ τους αιωνόβιους δρυμώνες του Βορρά ώς της πατρίδας τ’ άγιο χώμα:

Απ’ το ξωκλήσι ακούγονταν το σήμαντρο:
η γραφομηχανή του θεού που ετοίμαζε
προσκλήσεις για τον εσπερινό του.

Το βιβλίο αποτελείται από 155 τρίστιχα ποιήματα, χωρισμένα σε εφτά ενότητες και ταξινομημένα θεματικά κατά σελίδα. Όπως λογουχάρη η ενότητα που αναφέρεται στα ελγίνεια μάρμαρα:

Αρχόντισσες οι καρυάτιδες στην Αθήνα
και η αδερφή τους στο Λονδίνο ζητιανεύει
να σώσει το Βρετανικό Μουσείο.
Τ’ άγαλμα απαρηγόρητο∙
απ’ τον κομμένο του φαλλό
αίμα στάζουν οι αιώνες.

Η ποίηση του Κωστή Παπακόγκου, με το βαθύ της φιλοσοφικό υπόστρωμα, την κλασσική λιτότητα κι αυστηρότητα, την εφευρετικότητα και την αμεσότητα που τη χαρακτηρίζει, θα πρέπει να διαβαστεί απ’ όλους τους έλληνες, κυρίως τους νέους μας λογοτέχνες. Οι δυο αγάπες του, Ποίηση και Ιστορία, στις οποίες αυτός ο χαλκέντερος ερημίτης του Βορρά αφιέρωσε τη ζωή του, μας αφορούν όλους στο έπακρο:

Το κάθε ποίημα κρύβει έν’ άλλο ποίημα
βαθιά στον κάλυκά του
γονιμοποιημένο απ’ τη γύρη του αναγνώστη.

«Μ»

O Κωστής Παπακόγκος γεννήθηκε το 1936 στο Παχτούρι της κεντρικής Πίνδου. Σε ηλικία είκοσι χρονών εκδόθηκε η πρώτη του ποιητική συλλογή και στη συνέχεια άλλες δεκαέξι. Eνδιάμεσα ακολούθησαν, σε διάφορες γλώσσες, άλλες εννιά εκδόσεις πεζογραφικών του βιβλίων. Tα πιο γνωστά απ’ αυτά είναι δυο ιστορικές βιογραφίες, για τους πολέμαρχους της ελληνικής Eθνικής Aντίστασης και του Eμφύλιου, με τίτλους: «Kαπετάν Άρης» 1975 και «Kαπετάν Mάρκος» 1999.

Aπ’ τα μέσα της δεκαετίας του ’60, ο K.Π. εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Στοκχόλμη κι ασχολείται αποκλειστικά με τη λογοτεχνία. Tο μεγαλύτερο μέρος του έργου του παραμένει ανέκδοτο στην Eλλάδα.

«Η Έβδομη Λιαχτίδα» πρωτοεκδόθηκε το 2010 στη Σουηδία απ’ τον εκδοτικό οίκο Τράναν. Η παρούσα έκδοση είναι η πρώτη στην ελληνική γλώσσα. Από τις εκδόσεις Μανδραγόρας κυκλοφορούν οι ποιητικές του συλλογές «Γκρεμόχορτα», 2008, «Ιθάκη», 2010, «Χιονισμένος λύχνος», 2012, και «Η έβδομη λιαχτίδα», 2014.

Μανδραγόρας, 2014
88 σελ.
ISBN 978-960-9476-78-2