Η ιστορία δεν έχει τελείες μονάχα παύσεις και σιωπές

Όταν πια δεν θα ’χουμε άλλο αίμα τότε θ’ αρχίσει το ποίημα

Πες μου ένα σύννεφο να σου πω ένα κύμα
Στα πρωινά καραβάνια και στα καυτά χαλίκια
Όπου φυλάνε τα πουλιά τα ημερολόγιά τους
και η σκόνη τα πυρομαχικά της
                                         Χρήστος Κούκης

Οι αρχιτέκτονες
Η μία όχθη άδεια εργοστάσια
η άλλη σχολές γκαλερί κι ινστιτούτα.
Τώρα παράγονται μόνο αναφορές.
Οι δρόμοι της βιομηχανίας λειτουργούν
προς εκπαίδευσιν οδηγών.
Έχουν πέσει αρκετοί σε απόγνωση
κάτω από το τραπέζι.
Κάποιοι άνεργοι και μερικές μειονότητες.
Πάντως η χαρά τού ενός είναι η λύπη του άλλου
όταν καλοντυμένος γεμίζει ψίχουλα
Όλα αυτά θα γκρεμιστούνε
ή μπορεί να παραδοθούνε στις φλόγες
Βέβαια θα οργανωθεί η διάσωση
μεγάλου μέρους του πληθυσμού
Πέραν όλων η ασφάλεια.
Αρμονική συνύπαρξη φίλων ή εχθρών ίσως κι αμέτοχων.
               Ελισάβετ Αρσενίου, («Οδυσσία», Κείμενο πολιορκίας)

Η τέχνη δεν μπορεί παρά να εκφράζει τις ανησυχίες μιας κοινωνίας, να πρωταγωνιστεί στις πολλαπλές αναγνώσεις που της αναλογούν, να διαισθάνεται και να προαισθάνεται τις επερχόμενες απαραίτητες κρίσεις (κι ενίοτε να τις διευκολύνει) προκειμένου να βγούμε από το λήθαργο και την υποταγή μας. Σημαντικά κινήματα αναπτύχθηκαν ή προηγήθηκαν γενικευμένων κρίσεων διευκολύνοντας/επιταχύνοντας ανατροπές και ρήξεις, άλλοτε προβλέποντας ή απλώς ερμηνεύοντας τα κοινωνικά και πολιτικά αδιέξοδα, κάποτε κρίνοντας σκληρά εξουσίες, μηχανισμούς, πράξεις καταστολής και βίας. Δεν είναι τυχαίο πως τελικά κάθε έκφραση τέχνης, και κυρίως η ποίηση, με τη δυναμική που εξασφάλιζε ο γραπτός και ταυτοχρόνως κρυπτικός/υπαινικτικός της λόγος, χρήσιμος κώδικας επικοινωνίας των ανθρώπων και φόβητρο του συστήματος, κατάφερνε να συμβάλλει σε αλλαγές και ανακατατάξεις, αποδεικνύοντας το μάχιμο και πρωτοποριακό ρόλο της.

Μάρτυρες της ολοκληρωτικής κατεδάφισης του κράτους δικαίου, στο όνομα ενός αμφισβητούμενου χρέους, της διάλυσης του κοινωνικού ιστού, της φαλκίδευσης των δημοκρατικών κατακτήσεων, θύματα κρατικής βίας, εκφοβισμού, εκβιασμών, προπαγάνδας από καθεστωτικά κόμματα και καθεστωτικά μέσα ενημέρωσης ιδιοκτησίας μεγαλοεργολάβων και οικονομικών λόμπυ που επί δεκαετίες κερδοσκοπούν, ασχημονούν και χρηματίζονται (Ολυμπιακοί αγώνες, Θεσσαλονίκη και Πάτρα Πολιτιστικές Πρωτεύουσες, αδιαφανείς χορηγίες, απροσδιόριστα! χρέη στο Μέγαρο Μουσικής, μυστικά κονδύλια του ΥΠΠΟ που επιλεκτικά έρχονται στο φως), αισθανόμαστε πως επιτέλους ήρθε η ώρα απαλλαγμένοι από τα ασφυκτικά όρια της πληθώρας των παράλληλων μοναχικών και αδιέξοδων μονολόγων μας, να πάρουμε θέση ανασυστήνοντας αξίες ικανές να λειτουργήσουν συνεκτικά απέναντι στην αποσπασματική, τραυματισμένη και ασυνεχή εικόνα της κοινωνίας μας.

Την κρίσιμη πολιτικά στιγμή, στοιχειώδες αίσθημα αυτοσυντήρησης μας υποχρεώνει να ξανασταθούμε στα πόδια μας και να διεκδικήσουμε ρόλο στα πολιτικά μας πράγματα. Οι μεγάλες ανατροπές στην τέχνη και τη ζωή ήταν και παραμένουν προϊόν συλλογικής δράσης, διαλόγου, ανατροφοδότησης ιδεών μεταξύ των ανθρώπων. «Ό,τι είναι στέρεο διαλύεται στον αέρα», έγραφε ο Μάρξ στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο επιβεβαιώνοντας πως τίποτα δεν είναι τετελεσμένο. Ο βασιλιάς, ο κάθε βασιλιάς είναι γυμνός απέναντι στον αποφασισμένο λαό.

Δίχως απόλυτες βεβαιότητες, μακριά από διακηρύξεις για τη μόνη αλήθεια, μαζί με τους δοκιμαζόμενους λαούς της υπόλοιπης Ευρώπης, οφείλουμε πολύχρωμα, ισότιμα, διαλεκτικά και συλλογικά, να ξαναδώσουμε προοπτική κι ελπίδα στο όνειρο. Να διευρύνουμε το πάγιο και ιστορικό αίτημα της αριστεράς για την «απελευθέρωση του προλεταριάτου», με την παράλληλη επιτακτική ανάγκη απαλλαγής του από τους ευτελισμούς της καθημερινότητάς μας. Αρκεί να υπερβούμε επιτέλους τα όρια και τις δυνατότητές μας που παραμένουν ξεχωριστές στον κάθε άνθρωπο. Αλλοίμονο σ’ όσους σκύβοντας το κεφάλι απλώνουν το χέρι εκλιπαρώντας εύνοια και αναγνώριση. Γιατί τα ποιήματα από τα βάθη των αιώνων, όπως σωστά το γράφει η Ζέφη Δαράκη, θα συνεχίσουν ν’ ακούγονται στα μπαρ, τα βιβλιοπωλεία, πλάι στα κομπρεσέρ, στα πεζοδρόμια… Γιατί εφιάλτης και τέχνη πηγαίνουν μαζί ως τον τελευταίο πυροβολισμό…

Γιατί η κοινωνία, όπως κι η τέχνη άλλωστε, είτε θα είναι νεανική, αισιόδοξη, δρώσα, επαναστατική, ή άλλως δεν θα ’χει νόημα ύπαρξης, μέλλον και προοπτική.

«Μ»