Είπαμε, απέναντι από τους καμένους σινεμάδες, μπροστά από το βιβλιοπωλείο Ιανός οι άστεγοι με τις κουβέρτες τους και τα χαρτόνια. Για την ακρίβεια τρεις άστεγες. Η μία φέρει εικονίτσα στην ποδιά της κι ένα χαρτόνι ζητιανιάς γράφει: Η Παναγιά μαζί σας. Στους τοίχους συνθήματα Να φάμε τους πλούσιους και Σαμποτάζ στα συστήματα ελέγχου.

 

Ο ποιητής Διονύσης Καψάλης στη Βουλή-τηλεόραση ως συγγραφέας δοκιμίου και λίγο αυτοκριτικός, επειδή ίσως θεωρεί ότι συγκαταλέγεται κι αυτός στα «συστήματα ελέγχου». «Συνεισέφερα κι εγώ», λέει «στην μπουρδολογία της εποχής».

Ο Καψάλης έγραφε, πάλαι ποτέ, ωραία κομμάτια στο περιοδικό Πολίτης του Ελεφάντη τώρα μιλάει για «μπούρδες και «ανοησίες». Δεν του αρέσει καθόλου ο τρόπος που διδάσκονται τα ελληνικά γράμματα στο σχολείο, το ξέρει από χέρι γιατί έχει δυο γιους. (Στο Σύδνεϋ όταν ήλθε είχε δυο κόρες και ήταν υπέρ του πολυτονικού). Πιστεύει πως οι μαθητές πρέπει να αποστηθίζουν ποιήματα κι είναι πάντα υπέρμαχος του έμμετρου στίχου. Κατατάσσεται στο μεταμοντερνισμό αλλά ο ίδιος το αρνείται, διαρρηγνύει ιμάτια. 

 

Στο μπαλκόνι έχει βάλει ένα δυνατό αέρα κι αναποδογύρισε τις γλάστρες. Δίπλα από το διαμέρισμα του Αλβανού Οδυσσέως ακούγονται όλη μέρα τραγούδια που μοιάζουν με ηπειρώτικα κι ύστερα κάποιο ελληνικό πρόγραμμα Νιαου νιόυ βρε γατούλα με Βουγιουκλάκη και «Χαμένοι από χέρι χαμένοι και οι δυο», Πυξ Λαξ. Έχει δίκιο ο Καψάλης, δεν είναι μεταμοντέρνος είναι παραδοσιακός. Postmodernism και χρεωκοπημένο είναι όλο το σύστημα, ακόμη και ο άνεμος που λυσσομανάει με σκόνη απ’ τη Σαχάρα.

 

19. Κυριακή. Παναθηναϊκός-Ολυμπιακός κι αντί να πάω γήπεδο να δω την αγαπημένη μου ομάδα, που κάνει σκόνη τους μαουνιέρηδες, βλέπω θέατρο στο πολύ υποβαθμισμένο Μεταξουργείο, δίπλα σε μπουρδέλα. Η Αποστολή: Ανάμνηση από μιαν Επανάσταση, του Ανατολικογερμανού συγγραφέα Χάινερ Μύλλερ της διαλεκτικής Μπρεχτ. Μικρό ασφυκτικό θεατράκι και οι τρεις απεσταλμένοι της επαναστατικής γαλλικής κυβέρνησης στην αγγλική αποικία της Τζαμάικα πάνε να ξεσηκώσουν τους σκλάβους κι εγώ ντυμένος βαριά σαν κρεμμύδι έχω εξάψεις, έλεγα αμάν και πότε να τελειώσει η παράσταση προτού καν αρχίσει, να πάρω λίγο αέρα. Δεν μπορώ να παρακολουθήσω τον εσωτερικό διχασμό των τριών επαναστατών κι ιδιαίτερα δυσκολεύομαι όταν το έργο γίνεται ψυχοπλακωτικό, καθώς ο Μίλερ χώνει κι ένα κείμενο που παραπέμπει σε Κάφκα. Το κείμενο λέγεται «Ο Άντρας στον ανελκυστήρα» και δείχνει την αγωνία ενός υπαλλήλου ο οποίος δεν είναι σε θέση να φέρει σε πέρας την αποστολή που του έχει ανατεθεί. Ο υπάλληλος δεν μπορεί να φτάσει στο γραφείο του προϊσταμένου του κι εγώ δεν μπορώ να βγω από την πόρτα. Ο ηθοποιός παίζει τέλεια, στάζει ιδρώτας στο μέτωπό του, ασφυκτιώ.

 

Το βράδυ στην τηλεόραση απολαμβάνω με λίγο χασισάκι τη νίκη γοήτρου των ΠΑΟ και την on line συνέντευξη με τα πράσινα άλογα που όργωσαν το γήπεδο. Ο σουηδός ποδοσφαιριστής Μπεργκ κάνει δηλώσεις. Οι δημοσιογράφοι τις θέλουν και γραπτώς, θέλουν να του υπαγορεύσουν ακόμη και τις απαντήσεις. Αυτός το διασκεδάζει. (Δεν είναι αλήθεια ότι καπνίζω ινδική κάναβη, αλλά είναι αλήθεια ότι νίκησε Παναθηναϊκός και τη γιορτάζω με ξινόγαλο Αριάδνη).

 

Πού θα μου πάει Η Μάνα του Γκόρκι; θα τη δω κάποια στιγμή στην Αλκυονίδα.

 

 Ένας σωρός αδέσποτα καπάκια πάνω στο γραφείο μου. Καπάκι από το στικάκι, καπάκι από την αλοιφή ψωρίασης και προπάντων καπάκια από στυλό BIG. Πάντα θα υπάρχουν τα καπάκια, πάντα θα προσπαθώ να τα ταιριάσω στο σωστό στυλό διαρκείας, πάντα στο τέλος θα τα πετάω όλα. Παίζω σκάκι με τον υπολογιστή, χάνω, εκνευρίζομαι.

 

20. Δευτέρα. Έχω τις κλειστές μου. Πού να τρέχεις τώρα; Στο σπίτι έχουμε ραδιοπρογράμματα, καλώδια, ραδίκια, υπολογιστές, βιβλία, θα δούμε τηλεόραση. Νέος ρωσικός κινηματογράφος σε πρώτη προβολή, στη δημόσια τηλεόραση, ταινία με τίτλο Έλενα για την αλλοτρίωση των ανθρώπινων σχέσεων στη μετακομμουνιστική εποχή. Ακολουθεί τα μεσάνυχτα το ντοκιμαντέρ για τον «υπόγειο κόσμο» του Πετρόπουλου. Η σκηνή που η σύντροφος του Κουκουλέ ρίχνει τη στάχτη του συγγραφέα σε υπόνομο και ιδίως η στιγμή που σπάει με θυμό την άδεια τζάρα, φοβερή.

21 Τρίτη. Βραδιά ποίησης στη Στοά του Βιβλίου. Όλοι πλησιάζουν τα εκατό. Όσοι επέζησαν του πολέμου και της κρίσης διακονούν την ποίηση. Οι πραγματικά νέοι απουσιάζουν όπως ο Νάνος Βαλαωρίτης. Ο πρώτος που διαβάζει αναφέρεται εισαγωγικά «στο μεγάλο χιλιανό ποιητή Οκτάβιο Παζ». Μα δεν είναι μεξικάνος; μου λέει ο διπλανός παππούς. Έχετε δίκιο λέω, αλλά ο Παζ ήταν και διπλωμάτης κι αυτοί γεννιούνται αλλού γιαλού καμιά φορά.

 

Στην Ομόνοια η λαχειοπώλις τσακώνεται με ένα άρρενα συνάδελφο στο υπόγειο για μία θέση, όπως οι ζητιάνοι στην Αχαρνών. Οι φωνές είναι δυνατές. Κάποιοι χασκογελάνε, η πωλήτρια πάσχει, οι φλέβες της πετάγονται. Κάποτε χαιρόσουν να περπατάς τη νύχτα στην Αθήνα. Τώρα σoυ πιάνεται η ψυχή στο κέντρο.

 

Λύσσαξαν τα σκυλιά στα μπαλκόνια ήλθαν κι άλλα. Από πού τα φέρνουν; Είναι γερμανικά.

 

22 Τετάρτη. Πολλοί μετανάστες στην περιοχή τρέφουν σκυλιά. Είναι κυρίως Ευρωπαίοι πολίτες πολωνοί με σκυλιά μάλιστα ράτσας σαν κι αυτό που έχει ο πασίγνωστος αμερικανός συγγραφέας Τζέιμς Ελρόι. Άρα δεν φτάσαμε στην εξαθλίωση και θυμάμαι την ταινία του Ντε Σίκα Umberto D τον καλοντυμένο γέρο με το σκυλί που ήταν πάμπτωχος. Αυτοί μπορεί να μην είναι καλοντυμένοι, δεν είναι όμως ρακένδυτοι, κινούνται στο χώρο άνετα, χορτάτοι. Όταν δεν έχουν σκύλο καβαλάνε παπί φίνο, τύπου Καβασάκι ή χόντα χρώματος μπλε.

Ερωτική ψηφιακή παραμυθία και διαδικτυακές μπίζνες με τα ένστικτα. «Elles veulent un homme ce soir! J’ai envie de te sentir entre mes jambεs». Αυξάνουν τους πολύποδες του εντέρου, τα πολλά αντιβιοτικά, πρέπει να τα περιορίσω. Και τα χαζοξενύχτια.

 

23. Πέμπτη. Καταπληκτική λιακάδα με 25 β. Αγορά ορχιδέων σε σπέσιαλ τιμή από τα Λιντλ. Αν δεν βγούνε μούφα.

 

Παρουσίαση στην Αλκυονίδα του βιβλίου του Ούγγρου Λάσλο Κρασναχορκάι Η Μελαγχολία της αντίστασης και αμέσως μετά η ταινία «Οι αρμονίες του Βαρκμάιστερ» (2000) του Μπέλα Ταρ εμπνευσμένη από το βιβλίο του Κρασναχορκάι. Το βιβλίο παρουσιάζει ο Θόδωρος Γρηγοριάδης και για την ταινία μιλούν με θαυμασμό οι Μήτσης και Μπαμπασάκης.

Ο Μπέλα Ταρ κάνει ένα κινηματογράφο σαν του Αγγελόπουλου, αργό με παγωμένα πλάνα αλλά με μία ομορφιά στη φωτογραφία εξαιρετική που δημιουργεί υποβλητική ατμόσφαιρα. Οι ομιλήτες είπαν ότι ο Μπέλ Ταρ είναι αδικημένος από την κριτική, ότι μοιάζει με τον Ταρκόφσκι μόνο που όπως λέει ο Ταρ, σημειώνει ο Μπαμπασάκης, «ο Ταρκόφσκι είναι μεταφυσικός, ενώ ο ίδιος είναι άθεος». Και πολιτικός, λέει μία κοπέλα απ’ το ακροατήριο. Ναι πολιτικός, αλλά και υπαρξιακός, το έργο του πηγαίνει παραπέρα, είναι βαθύτατα φιλοσοφικό και ανθρωπιστικό μαζί, λέει ο Μπαμπασάκης, είναι πιο βαθύς. Ναι, πιο βαθύς προσθέτει ο Μήτσης, γιατί πολιτικός είναι ο Λόουτζ.

–Γιατί δεν σου αρέσει ο Λότζ; Ρωτάω το Μήτση όταν τελείωσε η παρουσίαση.

–Μου αρέσει ο Λόουτζ.

–Του έβαλες δύομιση αστεράκια.

–Όχι τρία του έβαλα.

–Δεκατρία έπρεπε να του βάλεις, κύριε Μήτση. (Δεν την έχω δει την τελευταία ταινία του Λόουτζ, κουβέντα κάνω)

–Έχεις δει το σημερινό έργο μου λέει, δες το και σύγκρινε.

–Τι να συγκρίνω; Οι μισοί θα φύγουν πριν το τέλος. Θέλεις να συγκρίνω τις νανουριστικές αισθητικές με το Lady Bird και με το Με λένε Τζο; Την κοινωνία εν βρασμώ και σε άμυνα του Λόουτζ ή το ωραίο θέαμα της “υπναλέας κοινωνίας” ενός Ταλ;

Τη βλέπω. Είναι καλή ταινία. Οι αρμονίες του Βαρκμάιστερ δεν είναι μόνο η ιδέα της φάλαινας που την περιφέρει το τσίρκο της πυρκαγιάς στην ουγγρική επαρχία, είναι κι άλλα πράγματα κυρίως η εξουσία που τυραννάει με το πρόσωπο μιας γυναίκας, είναι ο χαφιεδισμός της λογοτεχνίας «βγες και δες ποιος μιλάει με ποιον» και τι λέει, η σκηνή με μια γυναίκα φάλαινα στο μαγέρικο που παρακολουθεί έναν άξεστο τύπο να περιδρομιάζει σαν κήτος, περιμένοντας να του δώσει ένα παθιάρικο φιλί πριν σκουπιστεί με την πετσέτα. Μάλλον έχουν ο δίκιο Μήτσης και Μπαμπασάκης, οι άλλοι ξέρουν πάντα καλύτερα.

 

Το πιο σημαντικό στο ημερολόγιο αυτά που δεν λέγονται. Αυτό που δεν θα μάθουμε ποτέ.

 

Αλλαγή πορείας, μεταμεσονύκτιο μήνυμα στο κινητό. Από την Ευρυδίκη είναι ζωντανή. Θα οργανώσουμε συνάντηση. Έχουμε τέσσερις μήνες να βρεθούμε. Συνέβησαν τόσα. Άλλαξα ρολόι χειρός, φαρμακευτική αγωγή, πήγα στην Αυστραλία, στην Αράχοβα, διεύρυνα τη σχέση μου με την Μπέμπα, έγραψα προθανάτια κείμενα, τη διαθήκη μου. Δεν ξέρω τι έκανε αυτή.

 

24. Παρασκευή. Άλλη μία επίσης καταπληκτική λιακάδα με 24 β. Αν δεν ήταν αυτό το γαμημένο κομπρεσέρ από το απέναντι κατάστημα ψυκτικών που δε λέει να φαλιρίσει. Αυτός ο θόρυβος που σου τρυπάει τα μηνίγγια. Φωτογραφίζομαι μπροστά στους πίνακες, σε βιβλία, σκάκι και ορχιδέες όλο το πακέτο. Λείπει μία γυμνή γυναίκα.

 

Ελληνική ταινία στις οκτώ στο σινέ Αλεξάνδρα, η υπόθεση στην Αντίπαρο. Ένας παχουλός γιατρός που κάνει το αγροτικό του εκεί, ερωτεύεται παράφορα μία γυμνίστρια και κάνει υπερβολικά πράγματα στο τέλος που θυμίζουν Το κτήνος του Σαμπρόλ. Στο διάλειμμα μετράω εννιά θεατές και ακούω διάλογο δύο κοριτσιών μπροστά:

–Συμπαθητικό φαίνεται το εργάκι.

–Ρε μαλάκα δεν σου είπα, με συγκίνησε ο πούστης, μου έδωσε λουλούδι!

–Έλα τώρα, μία κουφαλίτσα είναι, μη του δίνεις σημασία.

 

Δυσκολεύεται να βάλει το ξίφος στη θήκη του

 

25 Μαρτίου Σάββατο. Άνοιξα την τηλεόραση όταν άρχισαν να περνούν θορυβωδώς το F16 και να σκιάζουν τον ωραίο ήλιο της Αθήνας. Ο θόρυβος είναι τρομακτικός. Τι έγινε, πόλεμος; Θα βαρέσουν και οι σειρήνες όπως μετακατοχικά, που πεταγόμουν μικρός και γελούσε ο πατέρας μου «δεν είναι τίποτα» έλεγε, «δοκιμές κάνουνε».

 

Στην τηλεόραση βλέπω σχηματισμό από τέσσερα αεροπλάνα, το ένα αφήνει τόσο καπνό που λες όπου νάναι θα πέσει. Οι πρόσφυγες οι καϋμένοι θα έχουν χεστεί απάνω τους ακούγοντας αυτά τα καταραμένα μηχανήματα που τους υπενθυμίζουν ότι ο άνθρωπος είναι ένα σατανικό πλάσμα. Ο σπήκερ περιγράφει σαν να είναι δυσκοίλιος. Ετοιμάζω καφέ και προσπαθώ να μειώσω στο ελάχιστο τη ζάχαρη. Βγάζω φωτογραφία την απέναντι σημαία σαν ένα ένα τεράστιο τραπεζομάντηλο. Τώρα βλέπω τους εύζωνες να παρελαύνουν. Ο κόσμος από το πεζοδρόμιο χειροκροτεί. Ο σπήκερ περιγράφει τη στολή τους. Ο σκούφος είναι κατασκευασμένος λέει από κόκκινη τσόχα με μεταξωτή μαύρη φούντα που συμβολίζουν το αίμα και τις θυσίες των Ελλήνων. Αυτό για το αίμα δεν το ήξερα, μούρχεται να γράψω κάτι, αλλά αυτολογοκρίνομαι και θυμάμαι την εκδήλωση με θέμα τη λογοκρισία.

Η περίφημη φουστανέλα λοιπόν έχει τετρακόσιες πτυχές, ξαναλέει ο σπήκερ που κάνει την «τιμητική περιγραφή», οι οποίες συμβολίζουν τα τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς. Αυτό το έχω ξανακούσει, αλλά τις προάλλες ο Ηλίας Πετρόπουλος μέσα από τις στάχτες του έλεγε ότι κλέψαμε, δηλαδή οικειοποιηθήκαμε τη φουστανέλα από τους Αλβανούς. Ο φακός ζουμάρει στους θεατές που είναι κυρίως κυρίες και παιδάκια. Αφού περνάει όλος ο στρατός, που είναι όπως καταλαβαίνουμε σε μεγάλη ετοιμότητα με τα ενεργοβόρα του οχήματα, ένας επιτελάρχης, ένας υψηλόβαθμος εν πάση περιπτώσει αξιωματικός, πηγαίνει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κρατώντας μπροστά στη μούρη του ένα ξίφος και αναφέρει ότι η παρέλαση έλαβε τέλος και μετά προσπαθεί να βάλει το σπαθί στη θήκη. Και δυσκολεύεται. Μεγάλο σπαθί, μεγάλη θήκη. Είναι μερικά δευτερόλεπτα που φαίνονται αιώνες. Ίσως και η αρχή μίας αρθρίτιδας ή ένα μικρό πάρκινσον ή τίποτ’ απ’ όλα, ίσως μόνο το τρακ. Νιώθουμε άβολα. Θα τα βάλει καμιά φορά στη θέση του; Το βάζει και τελειώνει το θέμα.

 

Ημερολόγιο 6: Η ψυχή της daughter/ Όλα είναι documenta/ Ο Στέφανος με μία καραβάνα

2 Απριλίου. Κυριακή. Παίρνω τηλέφωνο στην Αυστραλία. Η Αρετή σφιγμένη.

–Τι κάνεις Αυστραλία;

–Τα γνωστά.

–Από υγεία;

–Όχι καλά.

–Δηλαδή;

–Η κόρη σου.

–Τι;

–Έχει τα ψυχολογικά της.

–Αρπαχτήκατε πάλι με τις μαλακίες σας;

–Όχι, είναι πιο σοβαρό.

–Δηλαδή;

–Δεν μπορώ να σου μιλήσω, μπορεί να ακούει.

 

3.Δευτέρα. Μιλάω με το Τόνυ, τι γίνεται με τη Μαρία; Δεν μπορώ να σου μιλήσω τώρα. Άλλη ώρα.

 

Τρομοκρατικό στο μετρό στην Αγία Πετρούπολη ή στο Λένινγκραντ, όπως το προτιμούν οι φίλοι κομμουνιστές. Πουθενά δεν είσαι ήσυχος πλέον. Σκεπάζομαι καλά με τις κουβέρτες ρίχνω και μία αντιβομβιστική χλαίνη από πάνω καλού κακού. Η Μαρία να είναι καλά πρέπει να την πάρω τηλέφωνο.

 

4. Τρίτη. Migranti: Νel 663 morti in Mediterraneo (Il Sole 24 ore). Μέχρι τώρα μέσα στο 2017, 663 μετανάστες έχασαν τη ζωή τους στη Μεσόγειο προσπαθώντας να περάσουν στην Ευρώπη. Οι 29.369 τα κατάφεραν σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης. Αν η τάση συνεχιστεί τότε οι αφίξεις θα ξεπεράσουν τις 200.00 για το 2017 που είναι ρεκόρ από ενάρξεως της μεταναστευτικής κρίσης. Από την Ιταλία μπαίνουν τώρα.

 

Τηλέφωνο στον Αντώνη (Σύδνεϋ)

–Τι έγινε ρε Τονυ;

–Είναι όλοι τους τρελοί.

–Η Μαρία;

–Έγινε ένα θέμα. Είναι ευαίσθητη κι έχει τα προβλήματά της.

 

Στην Αγία Παρασκευή στο ρευματολόγο Παπαχρόνη. Οι αιματολογικές μου εξετάσεις είναι καλές οπότε συνεχίζουμε με τρία τέταρτα κορτιζόνης. Μήπως το παρακάνουμε μ’ αυτό το φάρμακο; ρωτάω. Όχι μου λέει ο ευγενής ρευματολόγος, είχα γνωρίσει έναν ιερέα από τότε που έκανα την ειδικότητά του κι εκείνος έπαιρνε επί είκοσι χρόνια κορτιζόνη. Έλα μωρέ δεν την χρειάζεσαι, του είπε ο επιμελητής και του την έκοψε. Σε πληροφορώ ότι τον φέρανε με το φορείο. Είχαν πρηστεί όλες του οι κλειδώσεις. Όχι γιατρέ να μη κλειδώσουν οι κλειδώσεις.

 

Η Αγία Παρασκευή βρίθει από Ιεχωβάδες. Δεν έχω τίποτα με τις θρησκευτικές μειονότητες αλλά αυτοί ρε παιδί μου σε σταματούν και στο δρόμο. Δεν λέω, ευγενικοί είναι, καλημέρα σου λένε, αλλά αμάν με τη μοναδική αλήθεια. Παίρνουν θέσεις για τη μεταθάτια ζωή. Μήπως όμως πρέπει κι εγώ να κοιτάξω λίγο την ψυχή μου. Να τραβήξω μία γραμμή, τη γνωστή κάθετη όπου γράφουμε δεξιά τις καλές πράξεις και Αριστερά τις αμαρτίες μας. Τι έχω κάνει λάθος με την κόρη μου;

 

–Αλόου Σύδνεϋ, τι έγινε βρε Μάριε;

–Ε κι εσύ ντέντυ έφυγες και δεν είπες γεια.

–Πώς δεν είπα ρε Μαρία.

–Μίλησες άσχημα στα παιδιά όταν έφευγες.

–Έλα βρε παιδί μου, σόρυ, αφού ξέρεις ότι σε αγαπώ.

–Το ξέρω, αυτό είναι το πρόβλημα.

 

5. Τετάρτη. Κι όμως εξακολουθώ να πονάω στη μέση και να φοβάμαι για τα νεφρά καθώς κουβαλάω δυο σακούλες πορτοκάλια

–Τι είναι αυτό; ρωτάει ένα γερόντιο τον λαχανοπώλη της λαϊκής Αγοράς στην οδό Φυλής.

–Αυτό είναι φινόκιο.

–Και τι κάνει αυτό;

–Αυτό το τρίβεις πάνω από τη μαρουλοσαλάτα και γίνεται μου…

–Τι μου;

 –Νόστιμη, μούρλια.

-Μπαίνει και σε πίτα, πετάγεται η λαχανοπώλισσα.

–Και τι άλλο κάνει;

–Νικάει το φούσκωμα, τη δυσπεψία.

–Και ποία η τιμή του;

–Σαράντα λεπτά.

–Σαράντα λεπτά, θα το πάρω.

 

6. Πέμπτη. Passent les jours et passent les semaines. Μακάμπι-ΠΑΟ Κερδίσαμε μέσα στο γήπεδο του Λαού τους αδιάφορους ισραηλινούς, αλλά διασταυρωθήκαμε με τον Ομπράντοβιτς, άσχημο νέο αυτό. Τελικά το είδα το ματσάκι στον Παντελή. Πλήθος γερόντων καπνιστών ρατσιστών. Έχει παρεισφρήσει και μία παρέα νεαρών Αλβανών γνωστοί του μαγαζιού, φανατικοί φίλαθλοι του Παναθηναϊκού και ακροδεξιών πεποιθήσεων απ’ ό,τι κατάλαβα. «Θα τους σκίσει όλους ο Τραμπ», λένε. Εγώ κάθομαι σε αναμμένα κάρβουνα με τσακίζει η απόσταση κι ο πόνος. Σκέφτομαι και την Μπουμπού, έχει κάνει μία δύσκολη εγχείρηση εδώ και δυο μήνες κι ακόμη δεν έχει συνέλθει, έχει βάλει βάρος και προέκυψε και ιστορία με τα χέρια της που θέλουν κι αυτά εγχείρηση

 

7. Παρασκευή. Μίλησα με την Αρετή. Εντάξει είναι το παιδί, καλά είναι. Είναι εδώ, βελτίωσε τα φάρμακα της κι είναι καλύτερα. Πήγε να μας τρελάνει. Έλα βρε Αρετή, ξέρω πόσο βοηθάς όμως η κόρη μας είναι πια στις “ειδικές περιπτώσεις”. Είναι στριμωγμένη, διαψευσμένη, παγιδευμένη. Έχει συμβεί και σε μένα να νιώθω “παγιδευμένος” να μη μπορώ να ξεφύγω, είναι άθλιο. Θα το έχεις νιώσει κι εσύ βέβαια. Είναι θέμα ψυχικής αντοχής του καθενός, η Μαρία έχει πλέον λυγίσει, το βλέπεις, δεν μπορεί με τόσο ξενύχτι και τόση δουλειά κι αυτές οι εμβοές. Δεν σου λέω να αλλάξεις στιλ και φιλοσοφία τώρα όμως λίγη αποστασιοποίηση, μία άλλη κατανόηση.

–Περιζήτητη ψυχολόγος με ψυχολογικά προβλήματα, πώς γίνεται ρε Μάριε γλυκέ;.

 

Οι γερμανοί ξανάρχονται. Αυτός ο μήνας σφραγίζεται με την έναρξη της Documenta 14 και είναι αναντίρρητα το πολιτιστικό γεγονός της χρονιάς για την Αθήνα, που συμπράττει με το Κάσσελ Γερμανίας , γενέτειρα της Έκθεσης, η οποία όλο και γιγαντώνεται από το 1955.

«Πώς παράγεται κριτικός λόγος για μια μέγα-έκθεση στο πλαίσιο της παγκοσμιοποιημένης νεοφιλελεύθερης οικονομίας; Μπορεί το Μουσείο να λειτουργήσει ενάντια στα αποικιοκρατικά και πατριαρχικά καθεστώτα που επικυριαρχούν;», διερωτώνται οι οργανωτές της Έκθεσης παρουσιάζοντας ένα πρόγραμμα Δημοσίων Δράσεων και μία «Βουλή των Σωμάτων» που κάνει 34 ασκήσεις Ελευθερίας στο πάρκο Ελευθερίας της Αθήνας. «Μπορεί η ένταση μεταξύ Αθήνας και Κάσελ να αξιοποιηθεί ως ένας κριτικός χώρος για τη σύλληψη ενός εναλλακτικού συνεργατικού καλλιτεχνικού και ακτιβιστικού πρότζεκτ πέρα από το πλαίσιο του έθνους-κράτους και των επιχειρήσεων;» Το φιλόδοξο αυτό πρότζεκτ αντιλαμβάνεται όμως τα όριά του και την ουτοπία του στόχου και μας προσγειώνει ανώμαλα απαντώντας: «Όχι. Θα αποτύχουμε. Αλλά θα προσπαθήσουμε»! Εμφανής ο Μπέκετ: Προσπάθησε πάλι, προσπάθησε ξανά, απέτυχε καλύτερα. Πάντως η τάση απ’ ό,τι φαίνεται είναι καθαρά πολιτική κι εμένα μ’ ενδιαφέρει η πολιτική τέχνη. Δίνει αληθινό ενδιαφέρον στη documenta 14.

 

Στο Μουσείο Αντιδικτατορικής Δημοκρατικής Αντίστασης (το παλιό αρχηγείο της στρατιωτικής αστυνομίας ΕΑΤ-ΕΣΑ όπου έχει πέσει το ξύλο της αρκούδας επί δικτατορίας και η τρομοκρατία, η καθημερινή τρομοκρατία ήταν στην ημερήσια διάταξη και κράταγε ο Στέφανος την καραβάνα γεμάτη με το αίμα του από τις μπουνιές των Εσατζήδων για να μη λερώνεται το δάπεδο κι εγώ την είχα κοπανίσει στο Παρίσι κι ο Μήνης και κάποιοι άλλοι έστεκαν όρθιοι εικοσιτετράωρα ολόκληρα για να μπορούν κάποιοι σήμερα να κάθονται και να λιάζονται ελεύθεροι και να θάβουν τους κακούς πολιτικούς) ο αρχιτέκτονας Ανδρέας Αγγελιδάκης δημιούργησε για την documenta το κτίριο της «Βουλής των Σωμάτων» ονόματι Demos (Δήμος): μια κατασκευή από 68 μπλοκ ερειπίων που μπορούν να συναρμολογηθούν με διαφορετική διάταξη για πολλαπλές εφήμερες αρχιτεκτονικές.

 

Στην πλατεία Αυδή στο Μεταξουργείο η Άντζελα Δημητρακάκη και η Antonia Majaca παρουσιάζουν ένα πολύγλωσσο προφορικό κείμενο που συνενώνει τις φωνές 30 καλλιτεχνών, οι οποίοι αναλύουν το φεμινισμό ως κριτική του φασισμού και ονειρεύονται την άνοδο ενός αντιφασιστικού μετώπου.

 

«Την εφόνευσε γιατί την ηγάπα». Άρθρο του Παρασκευόπουλου του μόνου ανθρωπιστή υπουργού Δικαιοσύνης που τον διαπομπεύουν οι λαϊκιστές αστέρες της τηλεόρασης με το ύφος χιλίων καρδαναλίων επειδή εφάρμοσε ένα μπανάλ μέτρο προσωρινής ανακούφισης για τους κρατούμενους. Απαντάει στους φαύλους με ψυχραιμία και χιούμορ.

 

Παρακολουθώ πάλι το γαλλικό κανάλι. Οι Βρετόνοι ψαράδες φοβούνται ότι με το Brexit δεν θα τους αφήνουν να ψαρεύουν στα χωρικά ύδατα της Βρετανίας, όπως γινόταν μέχρι τώρα και θα χάσουν ικανές ψαριές!

 

Συνεχίζεται ο εξαπανδρισμός των πάντων. Πάει και το οπωροπωλείο γωνία Αριστοτέλους και Φιλιππίδη. Ξεφύτρωσε νέο Afgan market στις παρυφές της κι απέναντι μίνι ρέστοραν με χρυσόψαρα και ασιάτες. Τα χρυσόψαρα επανέρχονται στη μόδα, εκτός από την Άβυσσο, το μεγάλο ενυδρείο, στη Γ΄ Σεπτεμβρίου και Δεριγνύ, έβαλε ψάρια χρυσά στη γυάλα και το κομμωτήριο στην Παρασίου!

Τέλος και το Ροντέο το ροκάδικο της νεότητος απέναντι από το Β’ Γυμνάσιο της Χέυδεν. Εδώ είχα ακούσει και το Σαββόπουλο όταν άρχισε να τον παίρνει η κατηφόρα με τα Μπουρμπούλια. Λίγο πριν από τη Γαλλία μου, δικτατορία πάντως. Όλα κατεδαφίζονται όλα έχουν τελειώσει.

 

Ουρές ξεπλυμένου χρήματος

8.4.17 Σάββατο καθαρός ουρανός ούτε ένα συννεφάκι στην Αττική. Γενική Συνέλευση στην ΕΣΠΙΤ. Οι δημοσιογράφοι μαζεύονται κάτω από τη στέγη του συνδικαλιστικού τους οργάνου. Οι τοποθετήσεις προκαλούν άγχος. Απλήρωτοι δημοσιογράφοι για μήνες. «Είδα να πεθαίνει άνθρωπος» λέει συνάδελφος «από την εφημερίδα 1Χ2. «Του είπα ότι μάλλον δεν θα πληρωθούμε κι αυτή τη φορά κι ο άνθρωπος έσκασε. Κι όλα αυτά για 300 ευρώ. Είμαι 16 χρόνια στην εφημερίδα και λέω να με διώξουν να ησυχάσω». «Και μετά;», ρωτάει εν χορώ η Συνέλευση. «Τίποτα, θα είμαι ένας ελεύθερος άνθρωπος». «Αυτό που ζούμε λέει ένας άλλος στον κλάδο των μέσων μαζικής ενημέρωσης είναι μία τραγωδία χωρίς τέλος. Είναι όμως μία γενικότερη κατάσταση, αν αυτό είναι παρηγοριά. Πήγα σε Νοσοκομείο κι αισθανόμουν σαν σκυλί. Όχι ράντσο, αλλά μήτε καρέκλα δεν υπήρχε, σκαμνάκι έφερα από το σπίτι μου. Έβλεπα άνθρωπο με λευκή μπλούζα και δεν ήξερα αν ήταν γιατρός ή νοσοκόμος, υπό διάλυση όλα. Κυβέρνηση, Ευρωπαϊκή Ένωση και εργοδότες μας παίρνουν τη ζωή. Μια ομάδα επιχειρηματικών ομίλων της διαπλοκής καταστρατηγεί όλα τα εργασιακά δικαιώματα. Στα σάιτ αναστενάζουν τα νέα παιδιά, είναι και δεν είναι δημοσιογράφοι, δουλεύουν αμέτρητες ώρες, παραμένουν ανασφάλιστοι, πληρώνονται με μαύρα, ψίχουλα, αλλά τα αφεντικά έχουν κας, υπάρχουν ακόμη «ουρές» ξεπλυμένου χρήματος από τα εξοπλιστικά». «Φταίμε κι εμείς συνάδελφοι που πάσχουμε από ελιτισμό όταν λέγαμε να κάνουμε ένα δυνατό συνδικάτο Τύπου που να έχει όλους όσοι εμπλέκονται με τον Τύπο και τους τεχνικούς και τις καθαρίστριες μέσα, οι πιο πολλοί από μας κλωτσάγανε. Θα υπήρχε μία κρίσιμη μάζα σήμερα που θα μπορούσε να κινήσει βουνά. Τώρα θα μας κρεμάσουν έναν έναν χωριστά».

Είδα κάποιους από τη δουλειά και χάρηκα. Είδα και τη συνάδελφο Κ που συντηρεί χρόνια τον άνεργο αδελφό της. Ο αδελφός έχει σπουδάσει στο καλύτερο Πανεπιστήμιο στην Αμερική, οικονομολόγος μάλιστα και δεν βρίσκει τίποτα. Έλα τώρα; Κι όμως! Τον άφησε και η κοπέλα του!

 

Πυραυλική επίθεση των ΗΠΑ στη Συρία ως απάντηση για τη χρήση χημικών από το καθεστώς Άσαντ. Πλήθος δημοσιευμάτων, και ρεπορτάζ αναφέρονται στο θέμα και στις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η απόφαση Trump στις σχέσεις των ΗΠΑ με τη Μόσχα.

 

Ο Τζέρυ Λούις ζει, το είδα στη εφημερίδα, είναι 91 χρονών. Ο κωμικός της παιδικής μας ηλικίας που ομολογώ μου άρεσε πολύ και διασκέδαζα, ξεχνούσα όλη την καταπίεση, με έπιανε γέλιο νευρικό. Θυμάμαι το εξής ωραίο: σε μεγαλύτερη ηλικία πήγα να δω ένα φιλμ που πρωταγωνιστούσε ο Τζέρυ Λούις με ένα φάντασμα, -στο ΣΤΑΡ της Αγ. Κωνσταντίνου παιζόταν κι είχε χαρακτηριστεί ακατάλληλο δια ανηλίκους, πήγαινα στην Γ’ ή Δ’ τάξη γυμνασίου, «είναι Ακατάλληλον» μου είπαν μα εγώ ήμουν ήδη 15 ή 16 χρονών κι από δεκατεσσάρων έμπαινες. Τίποτα, δεν με έβαζαν μέσα με τίποτα, ήμουνα κοκκαλιάρης δεν είχα βγάλει και ταυτότητα, όπως οι άλλοι συμμαθητές, έμεινα χωρίς Τζέρυ Λούις στα 16 μου! Το χειρότερο: Απολυμένος από το στρατό πάμε σινεμά με την Αρετή ή μάλλον όχι, είναι Δεκέμβρης του 1967 είμαι ακόμη φαντάρος και θέλουμε σαν παιδιά να δούμε ένα αυστηρώς ακατάλληλο στο Αττικόν νομίζω και μας λένε η δεσποινίς ναι, ο νεαρός όχι, είναι αυστηρώς ακατάλληλο. Μα είμαι χουντικός φρεσκοκουρεμένος ανθυπολοχαγός λέω, με κοροϊδεύτε λέει η ταμίας.

 

Όλα είναι Documenta

9.4.17 Όλα είναι Documenta 14. Κυριακή χαρά Θεού (το απογευματάκι μούτρωσε λίγο ο Θεός) και σπεύδουμε στην Έκθεση Documenta 14 σε δύο μουσειακούς χώρους: Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και στο Ωδείο Αθηνών. Το μουσείο του ΦΙΞ αυτή τη φορά προσφέρει όλους τους ορόφους για τα εκθέματα που είναι άπειρα και πρέπει να τα επισκεφτώ πάλι. Ουρά για να μπεις μέσα. Όλοι ξένοι, το εισιτήριο είναι οκτώ ευρώ, δεν πληρώνω τίποτα φυσικά. Γερμανοί τουρίστες οι περισσότεροι. Συνωθούνται στον τελευταίο όροφο του ΦΙΞ που προσφέρει και μία ωραία θέα της Αθήνας. Σ’ αυτό τον όροφο ακούμε τη Διεθνή, ενώ οι τοίχοι είναι γεμάτοι με πορτρέτα του Χίτλερ πάνω στα οποία είναι γραμμένα τα ονόματα των δολοφονημένων ομοφυλόφιλων και αθιγγάνων από τους ναζί, μαζί και η ημερομηνία εκτέλεσής τους.

 

Ο Αχλαμ Σίμπλι φωτογραφίζει την παλαιά πόλη αλ-Χαλίλ, στις 17 Οκτωβρίου 2016. Φωτογραφίες μίας «ακίνητης» παλαιστινιακής πόλης, όπου οι άνθρωποι λείπουν, υπάρχει μόνο μία στημένη φωτογραφία τεσσάρων ατόμων με ένα πατέρα με τα παιδιά του σε ένα δωμάτιο όπου όλα πλημμυρίζουν μελαγχολία. Παρόμοια φωτογραφία σε ένα άλλο δωμάτιο με τέσσερα περιστέρια!

Το θεμέλιο του έργου είναι η καταστροφή που έχουν υποστεί οι Παλαιστίνιοι στη Χεβρώνα και στα κατεχόμενα εδάφη από το αποικιοκρατικό καθεστώς και τους σιωνιστές εποίκους. Βλέποντας τις φωτογραφίες αισθάνθηκα αυτό που αισθάνθηκα όταν πάτησα επισκέπτης στη Μακρόνησο: Έχεις την εντύπωση ότι ο χώρος έχει παραβιαστεί, έχει υποστεί βαναυσότητα και είναι τόπος μαρτυρίου. Υποβάλλεσαι, νιώθεις ασφυκτικά, η Ιστορία σε ζυγίζει.

Η κατοχή, σε ασπρόμαυρες φωτογραφίες ειδικότερα η εισβολή των εποίκων, επιβάλει μέτρα απεδαφικοποίησης που υλοποιούνται και ελέγχονται από πολλαπλών τύπων σημεία ελέγχου, τείχη, περιφράξεις, εμπόδια, κάμερες ασφαλείας, κανόνες και διαταγές.

Οι φωτογραφίες της σειράς Occupation ανιχνεύουν τους τρόπους με τους οποίους έποικοι και Παλαιστίνιοι ζουν στον αλ Χαλίλ, σε μία ασύμμετρη σχέση, εγκλωβισμένοι σε ένα περιβάλλον που ορίζεται από φυσικά σύνορα και διεστραμμένους κανονισμούς.

Μεταξύ άλλων οι φωτογραφίες καταγράφουν τα σημάδια μιας ανησυχητικής διπλής αντιστροφής. Από τη μία, επισημαίνουν πως οι έποικοι που εισβάλλουν στην επικράτεια των Παλαιστινίων, καταργούν την ελευθερία κίνησής τους δημιουργώντας για τον εαυτό τους έναν χώρα σαν φυλακή. Από την άλλη, οι Παλαιστίνιοι χρησιμοποιούν τα υλικά του χωρισμού που επιβάλλει η κατοχή όπως λαμαρίνες αγκαθωτό σύρμα, βαρέλια γεμάτα τσιμέντο, φράχτες, πλέγματα, δίχτυα κτλ. για προστατεύσουν το δικό τους χώρο και τις οικίες του. Σαν η κατοχή να τους οδήγησε σε κατοχή της κοινότητάς τους ή σαν οι Παλαιστίνιοι να είχαν εσωτερικεύσει τις επιπτώσεις των επιβαλλόμενων περιορισμών δημιουργώντας κι άλλους δικούς τους περιορισμούς.

 

Ψηφιακό βίντεο έγχρωμο με ήχο 22’ 50΄΄ με υπογραφή Moyra Davey Προσωπογραφία /Τοπίο /Γαμήλιος βρόχος. Δεν χρειάζεται να γράφει κανείς ημερολόγιο σήμερα. Αρκεί ένα βίντεο. Η καλλιτέχνις μιλάει για μία επίσκεψη στο νεκροταφείο της Καλκούτα και αναστοχάζεται τη ζωή της. Ποιητικό.

 

Βγαίνοντας από το Μουσείο του παλιού ΦΙΞ βλέπω στην οδό Καλλιρόης ένα τύπο να σέρνει τα αναποδογυρισμένα του πόδια στην άσφαλτο προτείνοντας το χάρτινο κύπελλο της ζητιανιάς. Η περφόρμανς της επαιτείας, η έσχατη κατάληξη της απελπισίας. Αυτός έχει πρόβλημα με τα πόδια, η Μπουμπού με τα χέρια της, εγώ με τα δάχτυλά μου, δεν μπορώ να παίξω πιάνο.

 

Χάρηκα που και στα δύο Μουσεία υπήρχε εκθεσιακό υλικό από τις παρτιτούρες του πρωτοπόρου φιλοσόφου της μουσικής Jani Christou. Αρχειακό υλικό, αρχείο ονείρου για την Κυρία με τη στρυχνίνη.

 

Απ΄ όλα τα βίντεο που είδα μου άρεσε περισσότερο το Manuscript (Το Χειρόγραφο) της Εύας Στεφανή για την ευγένεια μαζί με την ειρωνεία και μια αβάσταχτη μελαγχολία. «Η Μόλυ μία γυναίκα σκύλος τριγυρνάει στην πόλη κάνοντας φούσκες. Είναι εθνική γιορτή και η Μόυ περπατάει στα τέσσερα ανάμεσα σε παρελάσεις, ένστολους και παραστάσεις αρχαίου δράματος».

Το τελευταίο έργο της Εύας Στεφανή συμπυκνώνει με τρόπο επαγωγό και ποιητικό ιδέες από όλο το καλλιτεχνικό σύμπαν της δημιουργού, ανάμεσα σε άλλα, της «Ακρόπολης» και του «Εθνικού Ύμνου», που τόσο είχε σοκάρει τους εθνικιστές.

 Εδώ και χρόνια με αυτά τα «παραμορφωμένα» εθνικά σύμβολα χτίζεται μία εθνική αφήγηση κατά Στεφανή που μοιάζει να έχει βγει από τα παραμύθια και δεν υπάρχουν παραμύθια χωρίς αίμα, θα έλεγε ο Κάφκα.

 

Φυσικά η επιλογή της Αθήνας της κρίσης ως δευτέρου τόπου διεξαγωγής της φετινής Documenta έφερε τους διοργανωτές αντιμέτωπους με την κατηγορία ότι επιχειρούν να εκμεταλλευτούν τη μιζέρια της Αθήνας. Δεν συμβαίνει τέοιο πράγμα, λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Documenta 14, ο πολωνός Άνταμ Σίμτσικ. «Προσπαθήσαμε να είμαστε πολύ υπεύθυνοι και να κατανοήσουμε τόσο τη σημερινή πολιτική κατάσταση όσο και το πολιτιστικό υπόβαθρο της Ελλάδας».

Δεν βαριέσαι πολωνέ, όλοι μας εκμεταλλευόμαστε αλλήλους, ας γίνει και κάτι που να προκαλεί συζητήσεις. Στο κάτω κάτω στην Documenta 14 υπάρχει κι ένα σαφές μήνυμα κατά του εθνικισμού.

 

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 7:

Η Μάρθα σε κοινόβιο/ Άνοιξε ένα μπουκάλι ερυθρό ξινό και έρχομαι

11 Απριλίου. Μεγάλη Τρίτη. «Δεν είχα ιδέα ποιος ήμουν από πού ερχόμουν και προς τα πού πήγαινα είχα μαζί μου τη Μάρθα», αυτό είναι η αρχή ενός ποιήματος που δεν θα μπορούσε γράψει ποιήτρια. Η κτητικότητα του αρσενικού που κρύβει μέσα του το χειρότερο φόβο της απώλειας είναι δείγμα της τελευταίας συλλογής του Ντίνου Σιώτη, του πιο ώριμου Σιώτη, με τίτλο Μάρθα, Μάρθα. Εφτά χρόνια (2004-2011) εμμονές με ένα πρόσωπο, για μια Μάρθα «που είναι τόσο όμορφη που κανείς δεν μπορεί να την ερωτευθεί», που έχει πεθάνει και κηδευτεί στη σελίδα 39 κι ο ποιητής τη βλέπει από απόσταση, από την Τήνο στη Βοστώνη, από την Νέα Υόρκη στην Αθήνα για να τη δει καλύτερα με το τηλεσκόπιο του ποιητικού του Είναι. Χωρίς μελοδραματισμούς, με έρπουσα ειρωνεία που όμως δεν καταφέρνει να κρύψει, που δεν θέλει να κρύψει την ανείπωτη θλίψη. Ο Σιώτης έχει τη δύναμη να ισορροπεί και να αλλάζει κατεύθυνση στο ποίημα του μέσα σε δέκατα του δευτερολέπτου, έχει τη δυνατότητα να μπαίνει και να βγαίνει από το ποίημα σαν κύριος είναι ίσως ο μόνος ποιητής που μπορεί να το κάνει αυτό, να παίζει δηλαδή ακορντεόν με τα νοήματα να είναι χειρουργικός και σπαραξικάρδιος μαζί, να σε εκπλήσσει συνεχώς. Δείτε αυτό το αριστούργημα, εκφραστικά, νοηματικά, «την ισορροπία και την αρμονία». Το παραθέτω αυτούσιο με την απορία αν η Μάρθα αγαπήθηκε περισσότερο από την Ευρυδίκη.

 

 Η Μάρθα σε κοινόβιο

 

Ακόμα και τώρα μετά από τόσους

χωρισμούς η Μάρθα συμπεριφέρεται

εντελώς φυσιολογικά σκέφτεται να

 

εγκαταλείψει τη συζυγική εστία και

να φωλιάσει στο δικό μου σπίτι να το

κάνουμε κάτι σαν κοινόβιο να το

 

επιπλώσουμε από το ΙΚΕΑ να γίνουμε

 το αντίθετο των σνομπ να γίνουμε λίγο

βετζιτέριαν όπως λέμε στην Καλιφόρνια

 

να επαναπροωθήσουμε την αγάπη μας

και να την αναστήσουμε σε τόπους όπου

αντέχουν τα πουλιά του έρωτα σε έναν

 

Αμαζόνιο αλληλοκατανόησης όχι με

παλιομοδίτικο ρυθμό αλλά με μεταφορά

συντελεστού ισορροπίας και αρμονίας

 

Μία αυταρχική ποιήτρια θα μπορούσε να γράψει «Δεν είχα ιδέα ποια ήμουν από πού ερχόμουν και προς τα πού πήγαινα είχα μαζί μου το Μάνο».

 

12. Μεγάλη Τετάρτη. Όπως και χτες σκοτώνω το χρόνο βάζοντας χαρτιά στη θέση άλλων χαρτιών, πληρώνω λογαριασμούς, πάω Λαϊκή αγορά στη Φυλής, καλημερίζω τη χρυσαυγίτισσα πόρνη που την βοήθησα πριν μέρες όταν τη χτύπησε ένα μηχανάκι και την πήγαμε μέχρι το μπουρδέλο, διαβάζω στην εφημερίδα τα αθλητικά, ετοιμάζομαι για φυγή, επιλέγω βιβλία, ξεφυλλίζω κάποια, η Σχινά μαζί μου κι ο Βέης.

 

Στην άσφαλτο και στα βουνά χρονιάρες μέρες

 

13. Μεγάλη Πέμπτη. Μεγάλες μέρες και ξεκινάμε τη Μεγίστη τουρνέ στην ηπειρωτική Ελλάδα με άγνωστη κατάληξη, πιθανόν στα Σάλωνα, για Λαμπρή, όπου σφάζουν αρνιά. Παίρνουμε την άρτι εγκαινιασθείσα από πρωθυπουργικά χέρια Ιονία οδό, στην Ελλάδα των μεγάλων έργων, των μεγάλων υποδομών και περνώντας τη γέφυρα του Ρίο φτάνουμε στα Γιάννενα σε πέντε ώρες! Έχουμε καταπιεί πόλεις και χωριά, δεν έχουμε σταθεί πουθενά να δούμε αν θα βάλει τελικά αρνί ο Σωτηρόπουλος στο Αίγιο, αν ο Δράζος θα επισκεφτεί την κόρη του στην Πάτρα, αν η φίλη μας η Λαχανά γύρισε στο Μεσολόγγι με τον Ερνέστο, να δούμε πώς πάει η υγεία του Τσιατσούλη, αν γέννησε η κόρη της Ολυμπίας στην Άρτα.

Η καινούργια Εθνική είναι μία λαιμητόμος που δεν επιτρέπει παρακάμψεις, πάει κορδόνι στο γκρεμό, αλλά χωνόμαστε στα Γιάννινα πριν η Οδός μας βουτήξει στο Ιόνιο και πάμε στη λίμνη να αγοράσουμε επάργυρα, ασημικά, χρυσά άμφια και στολές καραγκούνας. Τα σπίτια είναι ασβεστωμένα από την αρχή της μεγάλης Εβδομάδος και στα χωράφια και στα μαντριά θαμμένα κόκκινα αυγά, καθώς έτσι ορίζει η παράδοση, ελπίζοντας ότι τα γεννήματα της γης και των ζώων θα είναι φέτος πολλά. Αισιόδοξοι πολύ μου φαίνονται οι Γιαννιώτες διότι όλα αυτά τα παραδοσιακά δεν θα γνωστοποιηθούν, καθώς, ο δημοσιογραφικός κλάδος καταρρέει και άλλοτε εμβληματικά συγκροτήματα, είτε είναι άταφοι νεκροί, είτε παραπαίουν. Το τοπίο δεν χρειάζεται άλλη περιγραφή το βιώνουμε ως εργαζόμενοι, ως άνεργοι ή ως συνταξιούχοι. Η νεολαία πάντως είναι γεμάτη ζωή στις καφετέριες της λίμνης και ρωτάμε τον Αργυροχόο Αργύρη για φτηνό ξενοδοχείο και μας δείχνει το Αστόρια 300 μέτρα πιο πάνω με 35 ευρώ, το κλείνουμε. Είμαστε μόνοι στο ξενοδοχείο. Είμαστε δίπλα σας: συναγερμοί, ουρλιαχτά, αντικλεπτικά συστήματα αποτροπής ληστείας, όχι κι εδώ Θεέ μου. Τae Kwon Do Δίας Ιωαννίνων. Όλες οι πόλεις ίδιες είναι. Έχουν αυτοκίνητα, καφετέριες και το Ριχάρδο που μαζεύει τα χρυσαφικά και τα ασημικά της πτωχευμένης Ελλάδας. Η γη της Επαγγελίας: Απολυμάνσεις, απεντομώσεις, μυοκτονίες σε οικίες, βαριά οχήματα, σε σκάφη και σε καταστήματα Ριχάρδων. Κι ένα τζαμί απάνω απ’ τη λίμνη που δίπλα έχει γίνει καφετέρια και χα χα και χα χα.

 

Σκέψεις για Πάσχα στη Κεφαλονιά στο Μεσάρη, μπορεί και στη Ναύπακτο με το Μιχάλη, αλλά πρέπει να τους πάρω πρώτα τηλέφωνο, καλύτερα έξω απ’ τον Ελλαδικό χώρο, στη λίμνη Οχρίδα να δούμε κάτι άλλο. Κάνουμε μια βόλτα στο κάστρο, στην σπηλιά του Σκυλόσοφου που εγδάρη ζωντανός από τους Οθωμανούς, οι οποίοι αυτές τις μέρες θα εκλέξουν δημοκρατικά έναν άλλο Σουλτάνο. Τρώμε πατσά και αγκινάρες στο «Φύσα Ρούφα» παραδοσιακό μαγέρικο με πιάτα οικονομικά, μεγάλης νοστιμιάς. Βάζουμε και το ωραίο ψωμί στην τσέπη. Έχω πέντε βιβλία μαζί μου αλλά δεν προλαβαίνω απ’ ό,τι φαίνεται να ανοίξω κανένα. Για την ιστορία του πράγματος είναι ο δεύτερος τόμος της Μεσογείου του Braudel που το σέρνω είκοσι χρόνια αδιάβαστο με άκοφτες σελίδες, κόβω βλαστημώντας με το ψαλίδι που έχω για ψαλίδισμα ανθέων, επίσης του Paul Auster Ημερολόγιο του χειμώνα και Τα μυστικά του συρταριού της Κατερίνα Σχινά ανθολογία από ημερολόγια των επιφανών. Ατσαλάκωτο στα αγγλικά το βιβλίο της Judith Butler Απ/αλλοτρίωση, Η επιτελεστικότητα στο πολιτικό και ο τελευταίος Γιώργος Βέης που ακόμη ταξιδεύει.

 

14. Μεγάλη Παρασκευή. Πρωί πρωί στο Μέτσοβο, από την Εγνατία οδό πολύ τουριστικοποιημένο, φανφαρόνικο τοπίο, πωλητές τυρού και ξύλινων σκευών κουζίνας και ποικιλίες από γκλίτσες. Επίσκεψη στο Λαογραφικό Μουσείο Αβέρωφ. Ένας ενθουσιώδης υποδοχέας ο Θοδωρής Μπλέτσας μας λέει: ας αρχίσουμε την ξενάγηση. Το μουσείο φιλοξενεί 1.303 αντικείμενα από την Ελλάδα και το εξωτερικό. «Aυτός είναι ο βαρώνος Μιχαήλ Θ. Τοσίτσας (1885-1950), με τη δωρεά του οποίου και σχέδια Δοξιάδη εγέρθηκε αυτό το τριώροφο», λέει ο ξεναγός. «Νόμιζα ότι ήταν του Ευάγγελου Αβέρωφ», αντιλέγω. «Όχι» λέει ο κ. Μπλέτσας «αλλά ήταν αυτός που μεσολάβησε». «Ο γεφυροποιός!». «Αυτός που μεσολάβησε γιατί ο βαρόνος, γεννημένος στο Λιβόρνο της Ιταλίας, εγγονός του εθνικού ευεργέτη Μιχαήλ Τοσίτσα, ήταν αποξενωμένος από τη γη των προγόνων του, δεν ήξερε καν ελληνικά, ζούσε στην Ελβετία και είχε αποφασίσει να αφήσει την τεράστια περιουσία του στους Ελβετούς. Εδώ εμφανίζεται ο Ευάγγελος κι αρχίζει ο ρόλος του πείθοντας το βαρόνο να αφήσει την περιουσία του στην Ελλάδα. Υπό ένα όρο λέει ο βαρόνος Μιχαήλ Θ. Τοσίτσας: ο Ευάγγελος Αβέρωφ να προσθέσει και το Τοσίτσας στο επίθετό του, όπερ και εγένετο».

Περιηγούμαστε τα δωμάτια, θέλεις πολύ χρόνο για να τα δεις και να τα αφομοιώσεις όλα κι εμείς βιαζόμαστε. Ζυγίζουμε στα χέρια μας τις κάπες δέκα οκάδων από γιδότριχα για να γλιστράει το χιόνι. Ολόκληρα τομάρια από δέρμα ασβού, χοντρά τραπεζομάντηλα και κιλίμια στο γραφείο του Αβέρωφ, τα γυαλιά του και η τσάντα του, λίγα βιβλία της πλάκας. Μαθαίνουμε από πού προέρχεται η λέξη «νταμπλάς» ο δίσκος με τα νομίσματα που εμφάνιζαν οι άρχοντες στον ανυποψίαστο και χρηματόδουλο επισκέπτη και του ερχότανε νταμπλάς αφού πρώτα πρώτα του είχαν ζεστάνει τα μαξιλάρια και τον είχαν ξουρίσει καταλλήλως, τοποθετώντας ως κολάρο, ειδικό πιάτο στο λαιμό του κλπ. κλπ. Πρέπει να φύγουμε μη μας ξυρίσουν κι εμάς.

 

Να πάμε Καστοριά και μετά Φλώρινα. Στην Εγνατία, στην Εγνατία μέσα από σήραγγες βουνών, τυφλοπόντικες σε τέσσερις τροχούς, περνάμε από τη «Σήραγγα των πριονιών» και τη «Σήραγγα των βελανιδιών», από άπειρες σήραγγες, πολλές με ποιητικές ονομασίες του Κρημνού, των Λαγκαδιών, των Κορυφών και των Στεναγμών και βγαίνουμε πατημένο χαλάκι ασβού, όχι στο σπίτι του Αβέρωφ Τοσίτσα πλέον, αλλά στη λίμνη των κύκνων της Καστοριάς.

Στην Καστοριά νεολαία ανέμελη, όπως παντού στα ζαχαροπλαστεία, βατραχάκια που γίνανε γοργόνες και κύκνοι στη λίμνη και βασίλισσες έξω από αυτή, αλλά δεν πήγαμε στη σπηλιά του δράκου, στο σπήλαιο με τις 7 υπόγειες λίμνες όχι διότι εφοβήθημεν το θηρίο, αλλά διότι έχουμε κλειστοφοβία κι έλλειψη χρόνου. Ούτε εδώ θα μιλούσες για μια πόλη σε κρίση. Πουθενά οι ζητιάνοι της Αθήνας, ευημερία και ευμάρεια παρά την παρακμή στην γούνα και το ιδεολογικό της τέλος, οι δράκοι κατοικούν στα έγκατα, στα υπόγεια νερά.

 

(Γιατί συνειρμικά μου έρχεται στο μυαλό το τέρας του Λόχνες και ιστορίες με νεράιδες κι εξωτικά; όπου λίμνες και πολλά νερά).

 

Το μεσημέρι για τις Πρέσπες και απόφαση: Πάσχα στην Οχρίδα. Αφήνοντας πίσω μας την είσοδο για το Γράμμο διαβάζω αποσπάσματα από το ημερολόγιο του Τολστόι. Απαράδεκτος. Διέταξε να μαστιγώσουν έναν υπηρέτη και μετά ένιωθε ενοχές. Και τα γράφει αυτά. Έστειλε κάποιον να σταματήσει το μαστίγωμα αλλά αυτός καθυστέρησε και παρ΄ ολίγο ο υπηρέτης να πεθάνει. Καθώς περνάμε από πεδίο εμφυλιακών συγκρούσεων σκέφτομαι ότι από τα ζώα μόνο ο άνθρωπος βασανίζει το συνάνθρωπό του κι αν σήμερα τα σωματικά βασανιστήρια έχουν υποχωρήσει έχουμε τα ψυχολογικά, έχουμε και το μπούλινγκ, παλιά ιστορία με καινούρια ορολογία και πόσα τραβούν οι αδύναμοι κανείς δεν ξέρει.

 

Στο δρόμο συναντάμε δυο γυναίκες μάνα και κόρη στητές, καμαρωτές μακεδονική φάλαγγα και ρωτάμε πού επιτέλους είναι αυτό το χωριό Άγιος Γερμανός κι αν είναι επισκέψιμο. Μας λένε είναι ωραίο μέρος να πάτε να φάτε εκεί.

–Μα στους Ψαράδες μας έχουν πει είναι καλύτερα, αντιλέγω.

–Όχι, να φάτε στο Γερμανό είναι παραδοσιακό και μετά, η γνώμη μας είναι, να πάτε στους Ψαράδες για καφέ.

–Εσείς ζείτε εδώ όλο το χρόνο;

–Ναι, όλο το χρόνο.

–Και με τι ασχολείται ο κόσμος εδώ;

–Με φασόλια και ζώα.

Ο Άγιος Γερμανός είναι έρημος οπότε κατεβαίνουμε στους Ψαράδες. Γαλήνιο τοπίο με μοσχάρια και πρόβατα δίπλα στη λίμνη. Είναι τέσσερις και μισή. Τσιγκουνευόμαστε να πάμε βαρκάδα στη λίμνη για τα βυζαντινά ερείπια. Το ρίχνουμε στο φαγητό. Εκπληκτική φασολάδα, συνοδεία γεμιστών πιπεριών Φλωρίνης. Η Μπέμπα αγοράζει πέντε οκάδες γίγαντες, και οδηγεί χορτασμένη με στιλ (φασούλι) βασιλικό. Ήταν συνοδηγός σε αγώνες ράλι και αστυνομικός, αλλά επειδή τραυματίστηκε και πάχυνε δεν χωράει πια σε αγωνιστικά αυτοκίνητα και δεν συμμετέχει σε αγώνες, αλλά οδηγεί και χωρίς χέρια.

 

Φλώρινα. Ύπνος στη Φλώρινα στο ξενοδοχείο Ελληνίς με 30 ευρώ. Χρειάζεται πράσινη κάρτα για να μπεις στην Πουγουδουμού και φυσικά δεν το σκεφτήκαμε, πού πας ρε φίλε ανοργάνωτος; Χαλάει το Πρόγραμμα για Πάσχα στην Οχρίδα και με πονάει το νεφρό. Πάλι στα τυφλά;

 Ό,τι σιχάθηκες έγινες, σύνθημα με γράμματα καλλιγραφίας στους τοίχους στην περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Ξέρουμε για ποιον τον λένε. Δεν έχουμε Πλαν Β’ για Πάσχα, δεν είχαμε ούτε Άλφα. Αυτές είναι γιορτές για σοβαρές χριστιανικές οικογένειες, για μερακλήδες και νοικοκυραίους. Κάνουμε μια βόλτα στο ποτάμι, μπαίνουμε σε μια εκκλησία για τον Επιτάφιο αλλά δεν χωράμε, έχουμε στην είσοδο φύλακες πιστούς εκ δεξιών έναν υψηλόσωμο αρχιφύλακα κι εξ ευωνύμων μία απλή αστυνομικίνα κι άλλοι ένστολοι μπροστά με το πηλίκιο στο χέρι και μία πιστή με μεγάλα στήθη και δύο κεφάλια. Έξω υπάρχει άγημα του στρατού. Κι ένας αδέσποτος τυμπανιστής. Ένας στιλάτος αστυνομικός με δύο αστέρια και μαύρα γυαλιά όρθιος, στηρίζεται μπροστά από το αστυνομικό αυτοκίνητο με καφέ στο ένα χέρι και στο άλλο το τσιγάρο. Δεν έχει τηλέφωνο θα χρειαζόταν και τρίτο χέρι. Απ’ ό,τι ξέρω τα σώματα ασφαλείας είναι επανδρωμένα με Εκατόγχειρες μόνο στη Νότια Ελλάδα και χρησιμοποιούνται κυρίως στη βραδινή βάρδια στο νομό Ηλείας, στην Επαρχία Γαμοσαύρων τε και Νταβατζήδων

 

Προς Πάπιγκο λοιπόν που δεν το έχει επισκεφτεί η υπέρβαρος Μπέμπα. Να γυρίσουμε αμέσως μέσω Εδέσσης. Στο δρόμο μας ο ξενώνας Άναξ και το Πατουλίδειο Εθνικό Κέντρο. Υπάρχει μία τάση μεγαλείου στη Βορειοδυτική Μακεδονία. Κι εγώ ως συνοδηγός διαβάζω Μπρωντέλ ο οποίος θεωρεί σημαντικότερο περιστατικό του οθωμανικού μεγαλείου όχι την πτώση της Κωνσταντινούπολης αλλά της Συρίας και της Αιγύπτου 1516 και 1517 αντιστοίχως. Σημειώνει ότι η κατάκτηση αυτή δεν είχε τίποτα το μεγαλοπρεπές και πραγματοποιήθηκε χωρίς δυσκολίες.

 

15. Μεγάλο Σάββατο. Έδεσσα. Τσιμπάμε δυο μπουκιές στο «Ήλθα κι Έδεσσα», στο μαγαζί μπροστά με τους καταρράκτες, μετά στο Μουσείο του Νερού και στο Παλάτι των Ερπετών. Αλευρόμυλοι-Μπατάνι-Σησαμοτριβεία-Κανναβουργείο. Εργοστάσια μιας άλλης εποχής. Όχι δεν στρίβανε κάνναβη αλλά σπάγκους και καραβόσκοινα, λένε πως κάνανε ένα τόνο παραγωγή την ημέρα! Ο ποταμός Εδεσσαίος είναι ο θησαυρός της πόλης κι ο μεγάλος καταρράκτη «Κάρανος» έχει νερό που πέφτει από ύψος 70 περίπου μέτρων. Πλατάνια, ιπποκαστανιές, κότινοι και κισσοί παντού. Κάτω από τον κυρίως καταρράκτη μικρό σπηλαίο και ξαφνικά βλέπεις μπροστά σου καθισμένο έναν άνθρωπο έτοιμο να σου κόψει εισιτήριο για να περπατήσεις πέντε μέτρα! Μου φάνηκε σαν διακόσμηση φύλακος σε δημόσια τουαλέτα. Στο σούπερ μάρκετ Μασούτη αγοράζουμε ντομάτες και φρούτα με 50% έκπτωση. Τι ωραία η πόλη των υδάτων, τι ευγενικοί οι άνθρωποι!

 

Νάουσα Οινοποιείο Δαλαμάρα. Τέσσερις κυρίες «γουναρισμένες» κατά το ήμισυ, με τα τζιπ και τους κυρίους έχουν σταματήσει μαζί μας.

Οικογενειακή επιχείρηση το οινοποιείο με παράδοση, μας υποδέχεται ο ιδιοκτήτης Γιάννης Δαλαμάρας. Πέμπτη γενιά, αλλά τώρα έχει αναλάβει ο γιος του με σπουδες αμπελουργίας οινοποιείας στη Βουργουνδία. Ο πατήρ είναι πολύ καλός ομιλητής, τακτική του οινοποιείου είναι η ελάχιστη επέμβαση, λέει αφού στόχος μας είναι η παραγωγή ποιοτικών κρασιών που πρεσβεύουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το terroir στο οποίο παράγονται. Τα κρασιά του οινοποιείου μας τα εξάγουμε σε αρκετές χώρες σε Γαλλία, Νορβηγία Γερμανία και στην αμερικανική ήπειρο. Φυσικά, όπως όλοι ξέρετε από τις δουλειές σας, στην Ελλάδα αντί να πηγαίνουμε μπροστά οπισθοχωρούμε. Εμείς αντέχουμε στον ανταγωνισμό και στη φορολογία, όλα γίνονται με προσοχή και μέτρο, τα βαρέλια που βλέπετε δεν είναι απλή ιστορία, έρχονται από την Ντιζόν της Γαλλίας και το καθένα στοιχίζει 1100 ευρώ. Το ξινόμαυρο είναι η κυρίαρχη ποικιλία κάνουμε όμως και μερλό. Αλλά τώρα περιμένετε λίγο, το κρασί δεν μπορεί να το δοκιμάζεις αμέσως μόλις το ανοίξεις, πρέπει να περιμένεις αρκετά να εγκλιματιστεί.

–Μπράβο, λέει μία κυρία των κομμωτηρίων των βορείων προαστίων. Εμένα ο άντρας μου μού τηλεφωνάει από την Εταιρεία και μου λέει «Άνοιξε ένα μπουκάλι ερυθρό ξινό και έρχομαι».

Εμείς εδώ φεύγουμε από την κάβα, χωρίς δοκιμή, ακριβώς τη στιγμή που οι κύριοι των κυριών των βορείων προαστίων βγάζουν πιστωτικές κάρτες να επενδύσουν σε Δαλαμάρα. Σκέφτομαι συνέχεια να πάρω τηλέφωνο τη Μαρία, αλλά δεν θέλω να την ταράσσω, θα στείλω μήνυμα ανα-στήσιμο.

Δημήτρης Τζουμάκας