Η ποίηση του Δήμου Χλωπτσιούδη («Ακατάλληλο», εκδ. Μανδραγόρας, 2016) ανήκει σε αυτό που αποκαλούμε «κοινωνική ποίηση» ή «ποίηση της κοινωνικής αγωνίας» όπου κυριαρχεί η πολιτική αγωνία για την κοινωνία και τα μέλη της. Ωστόσο, η ποίησή του δεν είναι καταγγελτική ή ριζοσπαστική· μέσα από το συναίσθημα (ερωτισμός/λαγνεία, ειρωνεία, βουβός θρήνος) και τις αισθήσεις (εικαστική, γλωσσική ανοικείωση και πλούσιος μεταφορικός λόγος) αναδεικνύει κοινωνικά ζητήματα και καταθέτει πολιτικά σχόλια.

Το σημαντικότερο ίσως χαρακτηριστικό της ποιητικής του Χλωπτσιούδη είναι ο δυισμός με τον οποίο αγκαλιάζει τα θέματά του. Με ποιητική ελευθερία και μία έκφραση γεμάτη μετωνυμίες καταφέρνει να σχηματίσει μεταφορές να μετατρέψει το ίδιο το ποίημα σε μία μεγάλη παρομοίωση. Με υλικό τον ποιητικό λόγο και τη γλωσσική ανοικείωση σε προσδιορισμούς ουσιαστικών ή στο επιμύθιο, επαναφέρει το ομηρικό πρότυπο παρομοίωσης στον σύγχρονο ποιητικό λόγο· το πρώτο μέρος της σύγκρισης είναι το ποίημα και το επιμύθιο λειτουργεί ως β’ όρος παρομοίωσης, εκεί που βρίσκεται τελικά η ουσία.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο «μαρμάρινος πρόσφυγας», ένα ποίημα που αναφέρεται στη Νίκη των Καβείρων –ή γνωστότερη ως Νίκη της Σαμοθράκης–, η οποία όμως συνδέεται άμεσα με το προσφυγικό πρόβλημα· το άγαλμα ταυτίζεται με πρόσφυγα που εξαναγκάστηκε να φύγει (με φιρμάνι) και διαμένει πια σε άλλο τόπο (Λούβρο), κάνοντας έτσι με άλμα χωρικό και χρονικό.

Αναλόγως η μουσική του δρόμου –ως street art– συνδέεται με τους άστεγους που συγκλονίζουν την κοινωνία μεσούσης της κρίσης. Η μουσική προσωποποιημένη είναι άστεγη μέσα στους παγωμένους δρόμους και φιλεύει νότες τους περαστικούς («άστεγη πανδαισία»). Στο αντίστοιχο πνεύμα το αυτοαναφορικό ποίημα «ποίηση ναυαγός» δένεται με τα προσφυγικά ναυάγια  που συγκλονίζουν τη Μεσόγειο εδώ και χρόνια.

Τον ίδιο υβριδισμό συναντάμε και στο φαινομενικά ερωτικό «ερωτευμένες γοργόνες»· εδώ οι κοινωνικές παραστάσεις συνδέονται άμεσα με το ερωτικό στοιχείο ως ένα μέσο κοινωνικής κριτικής κατά όσων χλευάζουν τον ομοφυλοφιλικό έρωτα. Η λάγνα ματιά του Χλωπτσιούδη είναι η προκάλυψη της κοινωνικής κριτικής που μέσα σε λίγους σύντομους στίχους ασκεί. Αναλόγως η πόρνη –ως εκπρόσωπος του λοιδορημένου κοινωνικού περιθωρίου– συνδέεται με τους ιεροεξεταστές της ηθικής και ανακριτές αξιών και την ιστορική δήλωση μετανοίας κομμουνιστών· το πολιτικό στοιχείο μετατρέπεται με τρυφερότητα και κατανόηση σε κοινωνικό (Όταν ακούω για πορνεία/τρομάζω,/νομίζω ότι πρέπει να υπογράψω/σε ανακριτές αξιών/δήλωση μετάνοιας).

Παρόμοιας έμπνευσης κοινωνική ενσωμάτωση απαντάμε και στο ερωτικό «προσκύνημα στο Αγιονήσι» (το νησάκι Αμουλιανή στα νερά της Ουρανούπολης πριν το Άγιο Όρος) με το επιμύθιο Στ’ Αγιονήσι / απομονωμένοι καλόγεροι / προσεύχονται στον έρωτα όπου ο έρωτας συνδέεται με τον χώρο και το παραδοσιακό όνομα της νήσου.

Έτσι με έναν τρόπο ποιητικό και σχεδόν φυσικό καταφέρνει να σχηματίσει μεταφορές να μετατρέψει το ίδιο το ποίημα σε μία μεγάλη παρομοίωση. Με υλικό τον ποιητικό λόγο και τη γλωσσική ανοικείωση ή τις μετωνυμίες και τις μεταφορές με προσδιορισμούς σε ουσιαστικά ή στο επιμύθιο, επαναφέρει το ομηρικό πρότυπο παρομοίωσης στον σύγχρονο ποιητικό λόγο· το πρώτο μέρος της σύγκρισης είναι το ποίημα και το επιμύθιο λειτουργεί ως β΄ όρος παρομοίωσης, εκεί που βρίσκεται τελικά η ουσία.

Στο «υγρός τάφος» το επιμύθιο πρόσφυγας ανήλικος/δίχως αδιάβροχο/η δικαιοσύνη συγκρίνει την κατάπτωση της δικαιοσύνης και του κώδικα δικαίου με ανήλικο πρόσφυγα, ενσωματώνοντας στοιχεία του προσφυγικών περιπετειών. Το ίδιο παρατηρούμε και στο «όνειρα σα τρένα» όπου η κυρίως σύνθεση αναφέρεται σε εγκαταλειμμένο σιδηροδρομικό σταθμό, αλλά το επιμύθιο μας εμφανίζει το βασικό του θέμα: τα όνειρα των παιδιών που αγωνιούν σαν ερωτευμένα (Σε αφύλακτη διάβαση/φιλιά μαδάνε/τα παιδιά που ‘χουν όνειρα/μακρινά σα τρένα).

Οι αλληγορίες του όμως είναι εύληπτες… Με την ποιητική συνειρμικότητα που τα διακρίνει διατηρούν έναν χαρακτήρα αμεσότητας. Αντίθετα, αν και αξιοποιεί δυναμικά στοιχεία από την αρχαιοελληνική μυθολογία με συμβολικό χαρακτήρα, εκεί λόγω του δεδομένου συναισθηματικού φορτίου της μυθολογίας που είναι ήδη γνωστή στο κοινό δεν έχει ανάγκη να υιοθετήσει κάποιο ποιητικό δυισμό.

Στο ποίημα «αλληλεγγύη» τα μυρμήγκια ταυτίζονται με τους μαχητές της ζωής που συγκρούονται με τους διαπραγματευτές (ως ευθεία πολιτική κριτική). Ομοίως και στο «ΙΧ» όπου η ταυρομαχία (αρένα, κόκκινο πανί, κέρατα) συνδέεται πολιτικά με τα όνειρα που προσπαθεί να επαναφέρει ο ποιητής μέσα από τις οσμές του γιασεμιού.

Σημειώνουμε και τον τρόπο με τον οποίο συχνά ενσωματώνει πολιτικά θέματα στην ποιητική του. Άλλοτε αξιοποιεί τη δυναμική του σαρκασμού, όπως στον «πραγματιστή», όπου τελικά σκοτώνοντας το παρελθόν να αλλάξει τον κόσμο(;), μετατράπηκε σε έναν κερδοσκόπο.

Άλλοτε, στοιχεία πολιτικά –ανατροπής– ενσωματώνονται στιχουργικά ως αλληγορίες και μεταφορές στις συνθέσεις του· στην «κάθαρση» μία απεργία πείνας αναρχικού (άναρχου) λειτουργεί ως βροχή που θα επιφέρει κάθαρση στις υποταγμένες συνειδήσεις. Το θέμα της απεργίας πείνας επανέρχεται σε εντελώς διαφορετικό ύφος και σε ομώνυμο ποίημα («απεργία πείνας») ως μόνο δρόμο για τη διεκδίκηση της αξιοπρέπειας. Αναλόγως στο «τρομοκράτης χρωμάτων» μολότοφ, αντιτρομοκρατική και παιδικά όνειρα ενσωματώνονται σε ένα πολύχρωμο ποίημα για τις άυπνες συνειδήσεις.

Όσο βαθαίνει το ρήγμα μεταξύ της πολιτικής διαπλοκής/συναλλαγής και λαού, τόσο η ποίηση θα υποκαθιστά τη χαμένα αξιοπρέπεια και ηθική ενός συστήματος που έχει ανεπιστρεπτί παρακμάσει.  Κι επειδή στη δημοκρατία και στην ποίηση δεν υπάρχουν αδιέξοδα και δε συγχωρούνται κουτοπονηριές, γι’ αυτό είμαστε βέβαιοι πως έργα σαν το Ακατάλληλο θα είναι παρόντα, δίπλα στο δράμα του κάθε ανθρώπου, στο αβάστακτο κλάμα του καιρού μας: Σε αφύλακτη διάβαση,/ φιλιά μαδάνε/ τα παιδιά/ που ’χουν/ όνειρα/ μακρινά σαν τρένα. Για να συμβάλουν τελικά στην ανατροπή και την ανάσταση.

Κώστας Κρεμμύδας