Mπορεί η εμπειρική ανάγκη ή η «expérience vecue» να σαρκοδένει με το ποιητικό σώμα, να θησαυρίζεται ως μνημονικό ίχνος, αλλά και υπαινικτικές σιωπές και να εμφανίζεται ως «υπερβαίνουσα οικειοποίηση»; Μια τέτοια φιλόδοξη αλλά και κατορθωτή δοκιμή συντελείται από τον ποιητή Παναγιώτη Δήμου με την ποιητική του συλλογή « Σύγχρονη ζωή» Μανδραγόρας Αθήνα 2015.

Η ποίηση του Παναγιώτη Δήμου είναι ποίηση μνημονική, και μαζί σωματική. Εδώ η στιγμή, η αίσθηση, η επιθυμία, η νοσταλγία, λαμβάνουν τη θέση μιας συνεχούς ώσεως. Οι λέξεις γίνονται χυτήρια της αίσθησης, η εικονοποιία λειτουργεί σαν αρχιερωτικό αντικείμενο, οι κυματισμοί των ποιητικών εκφράσεων γονιμοποιούν την φαντασία και παίρνουν τη μορφή λεξιπαίγνιων ζεύξεων. Οι συμβολικοί κραδασμοί μεταποιούν την ποιητική αίσθηση σ’ ένα υπαρξιακό παρορμούμενο αποπλήρωμα.

Δεν είναι μια ποίηση όπου ο συνειρμός της εικόνας και της λεκτικής έκφρασης να συμπληρώνεται από τα σημαίνοντα και τα σημαινόμενα ως σκηνοθετική επεξεργασία. Δηλαδή δεν εκβιάζει ο Παναγιώτης Δήμου τα σημαίνοντα και τα σημαινόμενα ώστε να συναινέσουν ασύνετα σε μια προσταγή – ποιητική συνθήκη που καθιέρωσε γενιές ποιητών – αλλά τα σημαίνοντα και τα σημαινόμενα στην ποίηση του, θραύονται αποσπασματικά και ρέουν συνεχόμενα μέσα σ’ ένα εικονοποιημένο ρυθμό καθώς γειτνιάζουν με τα νεύματα της σιωπής. Ένας πληθωρισμός από στιγμές και εικόνες μένει ανοικτός σαν μια πρόκληση και επανασύμφραση. Τι σημαίνει αυτό; Ότι η ποίηση του Παναγιώτη Δήμου είναι μια ποίηση που συντονίζεται από το βίωμα της στιγμής ως εσωτερική κίνηση. Να είναι τυχαίο; ή ακτινώνεται με το γεγονός ότι ο Παναγιώτης Δήμου ως ψυχoλόγος μελετά τις αμπώτιδες της ψυχής;

Ο Λακάν μας λέει ότι «Le corps lui-mêe parle» το ίδιο το κορμί μιλάει. Για τον Παναγιώτη Δήμου το σώμα ως εμπειρία ζωής, ως βιωμένη εμπειρία, δεν υποτάσσεται στα αρθρέμβολα μιας σωματικής τάξης, αλλά στο μεταίχμιο της στιγμής που είναι πάντα αιφνίδιο και ανονομάτιστο. Ξέρει ότι η στιγμή της αίσθησης αποτελεί μια αυθεντική ενόρμηση. Έτσι κάποιες στιγμές έχεις την αίσθηση ότι η ποίηση του, παίρνει διαστάσεις μιας ποιητικής φόρμας ενός χαϊκού. Δηλαδή η συμπύκνωση των νοημάτων συνιστούν ενδοψυχικά ριζώματα, τα οποία μαζί με τον υγροποιημένο αισθησιασμό τους δημιουργούν μια «αρχιλογική» που διανοίγεται σ’ ένα βάθος πολυκεντρικό και μαζί υπαινιχτικά κεντροθετημένο.

Παραθέτω από την ποιητική του συλλογή Σύγχρονη ζωή το ποίημα. «Ραγδαία επιδείνωση»

Να ειπωθεί η αλήθεια

βοήθησες

Απαιτώντας τραυματισμένους

Όλα τα συμβολικά σημεία της ποίησης του λειτουργούν με μια αναδρομική ισχύ. Η

σκέψη έχει δύναμη στην επιστροφή της ως ανάμνηση, ως ένα νέο συμβάν ή για να το πούμε και με λακανικούς όρους του «ξεπεράσματος και της επανεγραφής».

Λατομείο

Μέσα στη λέξη

θάμπωσα

έσπασα το μνήμα

κοίταξα το πλάτος

έκαψα τον ήλιο

προετοίμασα το θαύμα

ν’ αφήσω το χώμα

να σε κρατάω

Οι αισθήσεις για τον Παναγιώτη Δήμου, λειτουργούν σαν τα πολυτριμμένα νομίσματα, χάνουν την φρεσκάδα τους λίγο, λίγο, έως να πάψουν να ερεθίζουν αλλά ακόμη και τότε κουβαλούν μαζί τους μια εκτόνωση, μια εγωιστική παρορμητικότητα που διατρέχει κάποια δύναμη, την δύναμη της στιγμής τους. Γιατί οι αισθήσεις ως στιγμές δεν είναι φορτισμένες μόνο με υλικότητα αλλά με στοιχεία ενός κώδικα σημείων.

Καρτέρι

Δεν πλησιάζω

Το κατώφλι σου

Την ορθογραφία

Στην ποίηση του Παναγιώτη Δήμου δεν υπάρχει ίχνος λεξιθηρίας αλλά ευρεσιέπειας, δεν κουράζει με συντηχήσεις, παρηχήσεις και επαναλήψεις. Επιπλέον υφέρπει μια αποδομική αλληγορία όλων των τροπολογικών εννοήσεων «invention» οι οποίες γίνονται ειρωνεία «investigatio». Οι συμβολισμοί είναι σαφείς τόσο της συναισθηματικής έξαρσης όσο και της έντασης, τόσο της πληρότητας όσο και του κενού. Μέσα από αντικείμενα και καταστάσεις, σαρκάζει διατρέχει λεπτό προς λεπτό τη ζωή, αναπολεί και διακοσμεί τις εννοιολογικές επιφάνειες. Πολυφωνική και σεμνή η ποίηση του Παναγιώτη Δήμου με δυναμισμό και πολύθροη απτή έκφραση.

Μια έκφραση που δεν πλαγιάζει σε άρρυθμους και εσκεμμένους προγραμματισμούς δηλαδή σε φανταχτερές εικόνες και φορτία οραμάτων, αλλά σε εικόνες πυκνές που περισώζουν την αυτονομία της διαφοράς. Η ποιητική γλώσσα του μετεωρίζεται μεταξύ οικειότητας και ανοικειότητας, το δε νόημα και το μη νόημα εγείρονται μαζί ερωτηματικά και διεκδικούν τις αρίφνητες εμβιώσεις. Η ποίηση του Παναγιώτη Δήμου είναι ποίηση της αμεσοποιημένης βίωσης και της πολυδυναμικής εμπειρίας.

 

Απόστολος Αποστόλου
Καθηγητής φιλοσοφίας / μέλος της Φιλοσοφικής Ακαδημίας Βενετίας.