Το βραβείο «Κωστής Παλαμάς» απονεμήθηκε στον Κωστή Παπακόγκο
Βραβεία Ποίησης «Jean Moréas» 2020
στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας, 10-13 Δεκεμβρίου 2020
Η απονομή των Βραβείων Ποίησης «Jean Moréas» για το έτος 2020 πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της διαδικτυακής διεξαγωγής του Διεθνούς Φεστιβάλ Ποίησης Πάτρας, 10 – 13 Δεκεμβρίου 2020, με παρουσίαση των βραβευμένων ποιητών και απαγγελίες από τους ίδιους.
Πρόκειται για την ετήσια διοργάνωση κατά την οποία απονέμονται τα Βραβεία «Jean Moreas» για την ελληνική ποιητική τέχνη και την ελληνική ποιητική παραγωγή σε όλο της το φάσμα.
Το βραβείο στον Κωστή Παπακόγκο ανακοίνωσε ο Κώστας Κρεμμύδας προχωρώντας σε μια σύντομη παρουσία του συγγραφέα ο οποίος στη συνέχεια από τη Στοκχόλμη απηύθυνε σύντομο χαιρετισμό αφιερώνοντας το βραβείο σε όλους του Έλληνες του εξωτερικού που ζουν και αναπνέουν για την Ελλάδα.
Ολόκληρη ζωή σε μια αστραπή γυρεύοντας ν’ αγγίξουμε τον Κανένα
Ό,τι γράψαμε
Δεν ήταν ποιήματα ό,τι γράψαμε.
κουρέλια της απελπισίας ήταν κι ίσως
κάποτε συρραφτούν ν’ αρμολογήσουν
την όψη της πραγματικής μας μέρας.
Κ.Π.
Ο Κωστής Παπακόγκος γεννήθηκε το 1936 στο Παχτούρι της κεντρικής Πίνδου.
Από τα παιδικά του χρόνια βρέθηκε στον κυκεώνα των εμφυλιακών συγκρούσεων καθώς ο πατέρας του Νίκος Παπακόγκος εκτελέστηκε τον Απρίλιο του 1946 σε ηλικία 29 ετών στη διάρκεια του εμφύλιου, γεγονός που βάρυνε σε ολόκληρη την οικογένεια. Νεαρός ο Κωστής Παπακόγκος ήρθε στην Αθήνα έχοντας στενή σχέση με τον Μάρκο Αυγέρη, τη Γαλάτεια Καζαντζάκη και τον Κώστα Βάρναλη, που θεωρεί μέντορά του. Γνωρίστηκε με τον ευρύτερο κύκλο των θαμώνων του Λουμίδη, συνδέθηκε στενά με τους ποιητές Μιχάλη Κατσαρό, Ιάσονα Δεπούντη, Θωμά Γκόρπα, Νίκο Καρούζο, τον θεατρικό συγγραφέα Στρατή Χαβιαρά, την Δανάη Στρατηγοπούλου, τον Άγγελο Δεληβοριά και πολλούς άλλους.
Διέφυγε στη Στοκχόλμη με την κήρυξη της δικτατορίας του 1967, πήρε πολιτικό άσυλο και τη σουηδική υπηκοότητα κι έκτοτε κατοικεί μόνιμα στη Στοκχόλμη,. Κατά τη διάρκεια της επταετίας έλαβε ενεργό μέρος στον αντιδικτατορικό αγώνα και δημοσίευσε πλήθος διαφωτιστικά άρθρα για την Ελλάδα στο σκανδιναβικό Τύπο, κυρίως στις μεγάλες εφημερίδες Ντάγκενς Νυχέτερ και Αφτονμπλάντετ. Από την περίοδο αυτή είναι εμπνευσμένα και τα λυρικά του ποιητικά βιβλία: “Πολική νύχτα”, “Όνειρα” και “Μύθοι”, τα οποία, ταυτόχρονα, εκφράζουν και το γενικότερο επαναστατικό πνεύμα που επικρατούσε στον κόσμο κατά τη δεκαετία του ’70. Είναι ενδεικτικό ότι ο τότε πρωθυπουργός Ούλοφ Πάλμε διάβασε ποίημα του Κ.Π. στην πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση του 1968 στη Στοκχόλμη, ενώ η ποιητική του συλλογή Πολική νύχτα ήταν από τα πρώτα βιβλία που τυπώθηκαν στα ελληνικά, στη Λούντ της Σουηδίας [και στη Λευκωσία] από τις αντιστασιακές εκδόσεις «Τα Τετράδια του Ρήγα» που είχε ιδρύσει στο εξωτερικό ο καθηγητής Αντώνης Μυστακίδης (1908-89) [γνωστότερος με το ψευδώνυμο Μεσεβρινός] με στόχο την αντίσταση στη δικτατορία του ’67.
Σημαντικός σταθμός στη δουλειά του Κωστή Παπακόγκου θεωρείται η έκδοση στα Σουηδικά της κατοχικής τριλογίας: “Καπετάν Άρης”, “Γράμματα για τον Άρη” και “Ο μαχητής και τ’ αστέρι”. Τα βιβλία αυτά, με τις δημόσιες συζητήσεις που έγιναν και τις κριτικές που είχαν γραφτεί, έκαναν μια για πάντα γνωστή την ανύπαρχτη ως τότε ελληνική Εθνική Αντίσταση στη Σκανδιναβία. Το 1977 μετάφρασε, με τη σύντροφό του Ιρέν Λάρσον και τον Σουηδό ποιητή Μπους Έτερλινγκ, ποιήματα του Νίκου Καρούζου στα σουηδικά. Μια δουλειά που έτυχε μεγάλης υποδοχής στη Σουηδία.
Ο Κ.Π. είναι μέλος της Ομοσπονδίας Συγγραφέων Σουηδίας και του ΠΕΝ Κλαμπ, Παγκόσμια οργάνωση συγγραφέων, εκδοτών και μεταφραστών με στόχο την προαγωγή και διατήρηση της φιλίας και της πνευματικής συνεργασίας ανάμεσα στους διανοούμενους όλου του κόσμου. Έχει εκδώσει ως τώρα 30 βιβλία σε διάφορες γλώσσες, απ’ τα οποία τα 20 είναι ποιητικά. Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του παραμένει ανέκδοτο στην Ελλάδα. Από τις εκδόσεις Μανδραγόρας κυκλοφορούν εννέα βιβλία του από το 2008: “Γκρεμόχορτα”, “Ιθάκη” (2010), “Χιονισμένος λύχνος” (2012), “Η έβδομη λιαχτίδα” (2014), “Νυχτερίδες” (2015), “Τουριστικός οδηγός” (2018), “Μύθοι” (2019), “Στον ίσκιο του πουλιού” (2020). Το 2016 σε επιμέλεια του Κωστή Παπακόγκου κυκλοφόρησε από τον Μανδραγόρα το βιβλίο του πατέρα του Νίκου Παπακόγκου, Απλά της Πίνδου λόγια, με τα άπαντα και μη λογοκριμένα ποιήματα του πατέρα του.
Για τη συλλογή “Μύθοι” του Κωστή Παπακόγκου, σημειώνει ο Σουηδός κριτικός Όλα Πέρσον Πίσω απ’ τη μυθική επιφάνεια των ποιημάτων, τον παραλογισμό και το μαύρο χιούμορ, κρύβεται ο τρόμος και η ανταρσία. Αυτός ήταν ο τρόπος του εξόριστου ποιητή να πολεμήσει. μάχη που φυσικά σήμανε και την κατάχτηση των οχυρωμάτων μιας άλλης γλώσσας. Με τη θητεία του στον ξένο, για μας, ελληνικό λυρικό νεωτερισμό, ο Παπακόγκος μεταφέρει στη σουηδική ποίηση νέες και πλούσιες ελληνικές πρώτες ύλες.