Δοκίμιο
Σοφία Βούλγαρη | Η γραφή του ανέφικτου, Για την πεζογραφία του Γιώργου ΧειμωνάΗ σύγχρονη λογοτεχνία δεν μπορεί να εφησυχάσει τους αναγνώστες της, δεν μπορεί να τους προσφέρει παραμυθία· «οφείλει να ομολογήσει την αγωνία της, να αποκαλύψει επιτέλους την αλήθεια της: ότι διαδραματίζεται κυριολεκτικά πάνω από το κενό.»
Η Σοφία Βούλγαρη εκκινεί από τη διαπίστωση ότι η κριτική δεν έχει αντιμετωπίσει με τη δέουσα αποφασιστικότητα την απόλυτη κρισιμότητα της πεζογραφίας του Γιώργου Χειμωνά, όπου παραμένουν ρευστά τα όρια μεταξύ ζωής και γραφής. Στην περίπτωση του Χειμωνά, δεν αντανακλάται μόνο η ζωή στο έργο, αλλά το έργο εισχωρεί και εκτοπίζει σχεδόν την «πραγματική» ζωή: «Ο τρόπος γραφής μου ενσωματώνεται στον γενικό τρόπο της ζωής μου σε τέτοιο βαθμό, ώστε να πλεονάζει και να γίνεται τρόπος ζωής» (Χειμωνάς 1995).
Επειδή ο ρόλος του λογοτέχνη υπήρξε για τον Χειμωνά «ρόλος ζωής» αλλά και επειδή του έλαχε να ζήσει σε μια μεταιχμιακή και κρίσιμη εποχή, με υψηλά διακυβεύματα και αμφίβολες απαντήσεις, εποχή σημαδεμένη από το τέλος και τον θάνατο, που διαποτίζουν τη γραφή του, δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστούμε ότι τα κείμενά του χαρτογραφούν τον χώρο της λογοτεχνίας, δραματοποιούν την ίδια τη διαδικασία της γραφής, τη μοίρα του (σύγχρονου) συγγραφέα, άρρηκτα δεμένη με τη μοίρα του Ανθρώπου μετά τον θάνατο του θεού.
Η ευχή και η κατάρα για το έργο του Χειμωνά υπήρξε ο δισταγμός ανάμεσα στο αφηρημένο και το συγκεκριμένο, το ρεαλιστικό και το τελετουργικό, την ωμότητα και την τρυφερότητα, την ηθική της ευθύνης και την ηθική των ορίων, τον ανθρωπισμό και τον μηδενισμό, τον ναρκισσισμό και την υποδοχή του Άλλου, τη μοναξιά και τη συμμετοχή, ανάμεσα στην αποδοχή του κενού, της διασποράς και του κατακερματισμού, από τη μια μεριά, και τη νοσταλγική ενατένιση ενός χαμένου κέντρου, μιας ουτοπικής ολότητας, από την άλλη – ανάμεσα στον Μεγάλο Λόγο και τα μικρά κείμενα. Η δουλειά, άλλωστε, του λογοτέχνη είναι να παραβιάζει, όπως ο Ορφέας, τα όρια, ακόμα και το όριο ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό, ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο.
Η Σοφία Βούλγαρη είναι επίκουρη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Σπούδασε στο Τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο King’s College του Λονδίνου. Έχει διδάξει Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου. Έχει δημοσιεύσει άρθρα για τη μεσοπολεμική και μεταπολεμική νεοελληνική λογοτεχνία με προσανατολισμό θεωρητικό ή συγκριτολογικό και με έμφαση σε ζητήματα είδους, ιδεολογίας και διακειμενικών σχέσεων.
«Μ»
εκδόσεις Μανδραγόρας,
Αθήνα, 2015,
σελ. 240, 24Χ16 εκ.,
(Δοκίμια και κριτική)
ISBN: 978-960-9476-07-2
Share this Post