Υπάρχουν στιγμές που η πλατωνική, ιδεαλιστική θεώρηση των πραγμάτων συναντά την αριστοτελική, επίγεια και ρεαλιστική απεικόνιση της πραγματικότητας. Μάρτυρας μιας τέτοιας συνάντησης γίνεται ο αναγνώστης της νέας ποιητικής συλλογής Η αφηρημένη τέχνη του Έψιλον της Ελένης Αρτεμίου-Φωτιάδου που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μανδραγόρας. Στίχοι με γήινα πόδια, σταθερά καρφωμένα στις ανθρώπινες αγωνίες και ταυτόχρονα με βλέμμα στραμμένο στον έναστρο ουρανό της διαφυγής, της υπέρβασης, της «καθ’ ομοίωσης». Σκέψη βαθιά φιλοσοφημένη που ενδύεται τον ποιητικό λόγο με δωρική λιτότητα, η οποία επιτυγχάνεται μέσω μιας αριστοτεχνικής αφαίρεσης δίνοντας την αίσθηση της ήσυχης αναπνοής. Ταυτόχρονα, εκλάμψεις σκέψεων και συναισθημάτων ηφαιστειακής δυναμικής, που μας προφέρουν γενναιόδωρα τη δυνατότητα μιας ενδοσκόπησης σε νέα, πρωτόγνωρα βάθη της σκοτεινής αβύσσου του «εγώ» φωτίζοντάς τα. Δυνατότητα που μόνο η ποίηση και γενικότερα η τέχνη μπορεί να προσφέρει. Κάθε λέξη αχθοφόρος ευσυνείδητος ενός αυτοτελούς σύμπαντος, μιας στέρεης ολότητας. Θραύσματα φωτεινά που η σύζευξή τους στοιχειοθετεί την ευρύτερη συνοχή κι αυτοτέλεια του σύμπαντος των «Έψιλον» υπακούοντας στο πλατωνικό «άριστον», στο «αγαθόν». Η ποιήτρια συντρίβεται κι αναδύεται. Ηττάται και νικά. Κυοφορεί το επέκεινα κι αποδέχεται τη βεβαιότητα του τέλους. Υφαίνει το «Όλον» μέσα στο εφήμερο, γήινο «Μέρος». Κι αυτά με φωνή που πηγάζει από τα σπλάχνα μιας απόλυτα βιωματικής ειλικρίνειας.
Η θεματική της πυροδοτεί και πυροδοτείται από τα ανθρώπινα: ενοχή, φόβος, προδοσία, έρωτας, θάνατος. Η θεματική της είναι ο άρτος ο επιούσιος της ζωοποιού ποίησης. Αυτής που αφορμάται από το ατομικό και αγγίζει το συλλογικό. Πρόκειται για γραφή που τιμά τη δέσμευση σε ηρωικές αποφάσεις. Να πεις μία έστω φορά «Όχι» σε ό,τι για χρόνια ολόκληρα υπέγραφες σα συμβόλαιο θανάτου γράφει στο Έψιλον της «Ευτυχίας». Και στο Έψιλον της «Επίρρωσης»: Προπατορικός ο έρωτας. Αμάρτημα που ζητά να βαπτισθεί στο πάθος, να θυμηθεί και πάλι τον παράδεισο. Η Ελένη Αρτεμίου Φωτιάδου με λόγο άλλοτε αλληγορικό κι άλλοτε εμφορούμενο από συμπαγή ευθύτητα μεταγγίζει την αλήθεια. Τη σωκρατική α-λήθεια. Την έξοδο δηλαδή από τη λήθη. Η ανά-γνωση μας οδηγεί στην αναγνώριση του Άλλου και κατ’επέκταση στην γνώση του Εαυτού. Γράφει στο Έψιλον της «Εξύφανσης»: Δεν ακούγεται ο θόρυβος του αργαλειού. Ούτε το τεχνητό βάψιμο της ίνας με θολό καιρό. Μα ένα πρωί σηκώνεσαι και είσαι ντυμένος κεραυνούς. Και στην «Εξημέρωση»: Ένα θηρίο από καιρό σε καιρό ουρλιάζει μέσα σου. Πεινασμένο, διψασμένο περιφέρεται δαγκώνοντας τις εποχές της απώλειας, βρυχάται προκαλώντας εσωτερικές αιμορραγίες. Διαβάζεις έναν στίχο που έγραψε η πείνα των ανθρώπων και λίγο λίγο παρηγοριέσαι πως καταπραΰνεται η λύσσα του ζώου. Η εκφρασμένη σιωπή κατέχει σημαντική θέση στην ποίησή της. Αφήνει κατά μέρος τα κίνητρα κι αντιμετωπίζει με γενναιότητα τα γεγονότα: Ζωγράφιζες με κόκκινο μια γλώσσα γεμάτη καρφιά. Περνούσαν ανάμεσά τους οι λέξεις και βγαίναν λαβωμένες..
Δεν παρηγορεί, δε δικαιολογεί, δεν κατακεραυνώνει. Διαπιστώνει. Είναι ένα λεπίδι στο λαιμό η λέξη που δεν έζησες. Όποιος δεν πει ένα τουλάχιστον «σ’ αγαπώ», ανακατεύει στα χείλη του συνέχεια τον άγγελό του σαν ηλιακτίδα που θέλει να του φανερωθεί μες στην πυκνή ομίχλη. Και με διεισδυτική, ευθύβολη ματιά στο Έψιλον της «Επίγνωσης» λέει: Δεν είναι ο έρωτας αμοιβαιότητα. Εκ φύσεως ίσως αβεβαιότητα…ένα φιλί που ακουμπούσε μάγουλο και πυρπολούσε χείλη… γονιμοποιώντας, νομοτελειακά σχεδόν, στο μυαλό του αναγνώστη και το απίστευτο δράμα του έρωτα που δεν του χαρίστηκε ούτε η δυνατότητα ενός, τυπικού έστω, φιλιού στο μάγουλο. Αυτή τη γονιμοποιό δύναμη κατέχει η γραφή της Ελένης Αρτεμίου-Φωτιάδου: κυοφορεί, γεννά, αναγεννά.
Νικολέττα Κατσιδήμα-Λάγιου
Φιλόλογος, ποιήτρια
* Ελένη Αρτεμίου-Φωτιάδου, Η αφηρημένη τέχνη του Έψιλον, Ποίηση, έργο εξωφύλλου: Βασιλική Πανταζή, εκδ. Μανδραγόρας, Αθήνα, Σεπτέμβριος 2020, 16Χ24, αριθμ. έκδοσης: 324, ISBN 978-960-592-106-4, σελ. 96, τιμή 12,72 ευρώ.