Είναι γνωστό πως ο Μπαλζάκ σύχναζε στις δικαστικές αίθουσες, όπου παρακολουθούσε με ενδιαφέρον τις διάφορες υποθέσεις. Από εκεί αντλούσε υλικό για τα μυθιστορήματά του και γνώριζε εντυπωσιακούς τύπους ανθρώπων. Η περιήγηση στην πίσω αυλή της κοινωνίας, στην αθέατη πλευρά της ζωής πάντα ήταν πηγή έμπνευσης για μια ρεαλιστική αφήγηση. Συνήθως, λόγω επαγγέλματος οι συγγραφείς –δικηγόροι– είναι πιο εξοικειωμένοι με τον χώρο. Γνωρίζουν τους κανόνες, τις καταστάσεις και τους μηχανισμούς μιας δίκης, κάτι που τους επιτρέπει να αντιλαμβάνονται σε βάθος την όλη ατμόσφαιρα, τις διαθέσεις και τις κρυφές λεπτομέρειες , έτσι ώστε να τις μεταφέρουν μετά στα έργα τους και να αναδείξουν σπουδαίες ιστορίες και χαρακτήρες.
Αυτό συμβαίνει και με το μυθιστόρημα του Βασίλη Λαδά Ποδηλάτες. Δικηγόρος ο ίδιος, μα και συγγραφέας –Ειδικό Κρατικό βραβείο βιβλίου που προάγει τον διάλογο σε ευαίσθητα κοινωνικά θέματα, 2013– συνδυάζει τις παρατηρήσεις από την δικαστική αίθουσα, με τις ειδικές γνώσεις και το ταλέντο του, για να μας παρουσιάσει μια ενδιαφέρουσα ιστορία. Ένα έγκλημα εξ αμελείας που λόγω της άνισης αντιμετώπισης του θήτη και του θύματος, θα εξελιχτεί σε σύμβολο κοινωνικής αδικίας. Αν και γίνεται προσπάθεια υποβάθμισής και κουκουλώματος του, θα πάρει διαστάσεις μέσω του διαδικτύου και η δικαίωση του θύματος θα γίνει σκοπός μιας ομάδας νέων με ακτιβιστικές τάσεις. Αυτή είναι περίπου η πλοκή. Η ανάπτυξή της σε κάθε κεφάλαιο γίνεται μέσα από τις ξεχωριστές ιστορίες, των βασικών ηρώων. Έτσι έχουμε μια κάθετη τομή της κοινωνίας, που περνά μέσα από τα διάφορα στρώματα στα οποία ανήκουν οι πρωταγωνιστές.
Χαρακτηριστική είναι η ουδέτερη, ανεπηρέαστη ματιά του αφηγητή, που με μια συγκρατημένη περιγραφή, χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις, δίνει την εντύπωση δικαστικού ρεπορτάζ, καταγραφής-πρωτόκολλου των συμβάντων. Αποκαλύπτει βέβαια και κάποια μικρά επαγγελματικά μυστικά για τρόπους και συμπεριφορές, που μπορούν να επηρεάσουν την εξέλιξη μιας υπόθεσης. Το βιβλίο διαβάζεται εύκολα, σχεδόν απνευστί και με ενδιαφέρον.
Εντυπωσιάζει πως δύο από τους συμμετέχοντες: ο πρώτης γενιάς πλούσιος Ματθαίος και ο φούρναρης Νάκας έχουν περίπου την ίδια ιστορία, με δύσκολα παιδικά χρόνια. Βίοι παράλληλοι διανύουν και ο θύτης –Τηλέμαχος και το θύμα –η Δανάη. Παιδιά χωρισμένων γονιών, που όμως μεγαλώνουν σε διαφορετικό κοινωνικό περιβάλλον το οποίο θα διαμορφώσει ανάλογα τους χαρακτήρες τους. Υπάρχουν ομοιότητες και στους δύο βασικούς γυναικείους χαρακτήρες την διαζευγμένη πρώην γυναίκα του βιομήχανου –Βίκυ και τη μητριά του θύματος –Ελένη. Δεν υπάρχει πραγματικός έρωτας, πρόκειται για συμβίωση, όπου πάνω από το αίσθημα πρυτανεύει η λογική του βολέματος.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρουν παρουσιάζουν οι «κακοί» της υπόθεσης ο προσωπικός μπράβος και κέρβερος του εργοστασίου –Μπελμοντό, ο πολυμήχανος δικηγόρος Καλογρίδης και ο γλοιώδης ταξιτζής, που με άνεση θα ψευδομαρτυρήσει. Και οι τρεις τους είναι καταχθόνιοι –Μπαλζακικοί τύποι που ο συγγραφέας φωτογραφίζει με ιδιαίτερη ακρίβεια για να μείνουν χαραγμένοι στην μνήμη του αναγνώστη. Ίσως τα βιώματά τους θα μπορούσαν να γίνουν στο μέλλον πηγή έμπνευσης για άλλα μυθιστορήματα, όπου οι ίδιοι πια θα πρωταγωνιστήσουν. Έτσι θα έχουμε ένα κύκλο ιστοριών βγαλμένες κυριολεκτικά, από την πίσω αυλή της κοινωνίας.
Στο έργο, όπως και στη ζωή, τόσο η ανθρώπινη, όσο και η Θεία δικαιοσύνη αποδίδονται μοναχά εν μέρη. Δεν υπάρχει happy end. Θριαμβεύει η γκρίζα πραγματικότητα.
Ο τίτλος του βιβλίου παραπέμπει στα νέα παιδιά με πτυχία, κοινωνικές ευαισθησίες και οικολογική συνείδηση. Είναι εξοικειωμένα με το διαδίκτυο, μέσω του οποίου επικοινωνούν και συντονίζονται. Μαζί με τον δικηγόρο τους απαιτούν και καταφέρνουν την αναψηλάφηση της υπόθεσης στο Εφετείο δικαιώνοντας έτσι το θύμα. Αυτή η νέα γενιά συνειδητοποιημένων πολιτών είναι η ελπίδα για ένα πιο δίκαιο μέλλον.
Χρήστος Χαρτοματσίδης
[ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΔΑΣ, Ποδηλάτες, Μυθιστόρημα, εκδ. ΚΨΜ, Αθήνα 2022, σελ. 227]