Δεν πρόλαβα να δω αν γελούσε θυμάμαι, όμως, ότι την είδα να περνά τον αυτοκινητόδρομο. Μέσα στην κίνηση, πολλές φορές χάνεις την αίσθηση του χώρου και του χρόνου, της πραγματικότητας και της αλήθειας της, του σοβαρού και του αστείου. Σαν αλεπού στον αυτοκινητόδρομο η κίνηση, τώρα, περνάει στα δάχτυλα του ενός χεριού και γίνεται σκέψη. Είναι ωραίο να κρατάς μια ποιητική συλλογή που δίνει ερέθισμα για να γίνει η καθημερινότητα ένα παιχνίδι μετα- κίνησης. Την κατεύθυνση την ορίζει ο αναγνώστης.

Ο ποιητής Χαρίλαος Νικολαίδης μας μιλά για το έργο του, μέσα από το ίδιο το έργο του. Αλεπού στον αυτοκινητόδρομο, ο τίτλος της συλλογής, που κυκλοφόρησε πρόσφατα, από τις εκδόσεις Μελάνι.

 

Ξεκινώ τις ερωτήσεις από το ομότιτλο ποίημα της συλλογής Αλεπού στον αυτοκινητόδρομο.

Πέρα από τον φράχτη

ξαφνικά

παύουν τα δέντρα,

τα λουλούδια, το χορτάρι.

Μέχρι τον άλλο φράχτη,

υπάρχει μόνο

στρωτό γκρι

με λευκές γραμμές στη μέση.

[…]

Εκείνος

που έχτισε τον φράχτη

πρέπει να δοξαστεί.

Πόσοι φράχτες υπάρχουν στο «ποίημα» Χαρίλαε και εν τέλει, γιατί να δοξάζουμε τον χτίστη;

Ο φράχτης πίσω απο τον οποίον στέκεται η Αλεπού οριοθετεί όσα καταλαβαίνουμε. Ο άλλος φράχτης, ο απέναντι, καλύπτει όσα μας διαφεύγουν. Αναμεσά τους βρίσκεται ο αυτοκινητόδρομος, η ύπαρξη, το ποίημα. Το αν θα δοξαστεί εκείνος που έχτισε τον φράχτη ή όχι αποτελεί προσωπική επιλογή και σίγουρα εξαρτάται από το κατάπόσο προτίθεται κάποιος να ακολουθήσει το πρέπει του τελευταίου στίχου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Φράχτης ή αυτοκινητόδρομος; Θα παρατηρήσετε ότι η Αλεπού άλλα λέει στο ποίημα και άλλα στο εξώφυλλο. Για να μπορεί να γελάει όταν δεν την βλέπει κανείς.

Στο τέλος του ποιήματος ανασύσταση διαβάζω:

 

Συγχωρέστε τον (περίπου)

άναρχο τρόπο μου.

Πίσω απ’ τις αμέτρητες κουρτίνες

του καθενός

υπάρχει το βλέμμα

που μοιραζόμαστε όλοι.

 

Τι σε κάνει να θεωρείς τον τρόπο σου άναρχο;

Πόσες κουρτίνες χρειάστηκε να τραβήξεις προκειμένου να δεις το βλέμμα;

α) το μοιραζόμαστε;

β) όλοι;

 

Διαβάζοντας κάποιος την Αλεπού, θα συναντήσει την Σταχτοπούτα και λίγο πιο μετά τον Fernando Pessoa, τις οικονομικές προβλέψεις και λίγο πιο κάτω την αδόκιμη ποίηση. Τι κοινό έχουν όλα αυτά μεταξύ τους; Την προσπάθεια. Την προσπάθεια της Αλεπούς να δημιουργήσει μια διαφορετική, προσωπική, θεώρηση ανθρώπων και πραγμάτων· να κοιτάξει πέρα από τον φράχτη, προς τον αυτοκινητόδρομο, να χαράξει την δικιά της πορεία επάνω του. Αυτό το βλέμμα -που προσπαθεί συνεχώς να δει λίγο πιο πέρα- το μοιραζόμαστε όλοι. Πως το διαχειρίζεται ο καθένας, είναι άλλο θέμα. Προσωπικά, ακόμα τραβάω κουρτίνες κι αυτό κάνει τον τρόπο μου να φαίνεται (περίπου) άναρχος.

ψυχολογία

 

Μπουμ.

Τα σκαλιά κόλλησαν.

Θα πάρω το ασανσέρ.

 

Τι θα πρότεινες σε κάποιον που κατοικεί σε ισόγειο, ή ακόμα και σε υπόγειο;

Να ζωγραφίσει έναν ορίζοντα στον τοίχο, να τον φυλάει από την υγρασία και να μάθει να τον αγαπάει. Δεν είναι εύκολο. Μέσα μας τα υπόγεια, μέσα μας και τα ρετιρέ, ο καθένας πρέπει να βρει τον τρόπο του.

Στο ποίημα ποντάρισμα γράφεις: καθετί αζευγάρωτο/ μου φαίνεται θλιμμένο,/ απόψε, που έχω εσένα.

Αντίστοιχα στο ποίημα ερωτική ιστορία (σε μελωδικά χαϊκού) :

Μήνυμα λύπης:

όποτε είσαι εδώ,

τότε μου λείπεις.

 

Πες μου, ποιά θλίψη βαραίνει πιο πολύ. Του αζευγάρωτου ή του απόντα ζευγαρωμένου;

 

Προφανώς του απόντα ζεγαρωμένου. Δεν υπάρχει τίποτα θλιμμένο στο αζευγάρωτο. Μην αφήνεις την Αλεπού να σε ξεγελάσει. Η θλίψη στο ποντάρισμα επιβεβαιώνει την ευτυχία των δυο, δεν οικτίρει την μοναξιά του ενός.

 

Διαβάζω στην Σταχτοπούτα σου:

 

-και στα παραμύθια-

δεν πας πουθενά

χωρίς την κατάλληλη γόβα.

 

Κατά την γνώμη σου, οι συνθήκες καθορίζουν το dresscode (μου επιτρέπεις την γενίκευση) ή μήπως το dresscode καθορίζει τις συνθήκες;

 

Ο κόσμος δεν υιοθετεί συνήθως αυθόρμητα ένα «dresscode» (μου επιτρέπεις τα εισαγωγικά). Του επιβάλλεται, άμεσα ή έμεσα, από τις συνθήκες, από την κοινωνικότητα. Ακόμα και ασυναίσθητα, εν πολλοίς κρινόμαστε και κρίνουμε από την εικόνα, σαν να υπάρχει ένας πομπός που εκπέμπει ασταμάτητα κι ένας δέκτης που συνεχώς λαμβάνει. Αυτό δεν αλλάζει ούτε στα παραμύθια. Οι άνθρωποι κάνουν τους ανθρώπους, όπως η κότα το αυγό. Οπότε ισχύουν και τα δύο, πιστεύω.

 

Διαβάζω το ποίημα:

 

Μάνος Χατζιδάκις

 

Κάποιοι ποιητές

ασχολούνται κυρίως

με τη μουσική.

 

Το παραφράζω:

Χαρίλαος Νικολαίδης

 

Κάποιοι νομικοί

Ασχολούνται κυρίως

Με την ποίηση.

Σε ποια ιδιότητα νιώθεις ο εαυτός σου;

Κοινό στοιχείο στην τέχνη και στην νομική είναι η έρευνα, η προσπάθεια, η μελέτη, η ανακάλυψη, η προαγωγή της σκέψης. Έχω ξαγρυπνήσει δουλεύοντας τόσο τις επιστημονικές μου μελέτες όσο και τα ποιήματά μου, με την μέρα να τσιγκουνεύεται τις ώρες της (ως συνήθως). Τελικά και με τις δύο ιδιότητες εκτελώ χρέη συγγραφέα. Αυτό είναι, ίσως να είμαι συγγραφέας.

 

Στο ποίημα προσπάθησαγράφεις στο τελευταίο δίστιχο:

Η καλή ποίηση είναι αξεπέραστη,

η κακή αδιαπέραστη.

 Θα μπορούσες να θυμηθείς κάτι που σε διαπέρασε και δεν το ξεπέρασες;

Θα σου απαντήσω με τους πρώτους τρεις στίχους του συγκεκριμένου ποιήματος: Στοίβαξα το βιβλίο/ κάτω από τον Ελύτη, τον Καβάφη,/ την Συμπόρσκα, τον Μπουκόφσκι. Το έργο αυτών των τεσσάρων με διαπέρασε και δεν το ξεπέρασα. Το ίδιο ισχύει και για το έργο πολλών ακόμα. Πάντα πίστευα οτι το ποίημα είναι στην πραγματικότητα μια απάντηση. Κάπου υπάρχει ένα τραπέζι όπου κάθονται όλοι οι ποιητές και οι ποιήτριες, μικροί και μεγάλοι, νεκροί και ζωντανοί. Καθόμουν εκεί από παιδί, απολάμβανα την παρέα τους σιωπηλός, απλώς διαβάζοντας. Τελικά άρχισα να μιλάω κι εγώ γιατί αισθάνθηκα οτι τόσα πολλά μου χάρισαν αυτοί οι άχρονοι άγνωστοι (;) που έπρεπε να δώσω κάτι πίσω, κάτι να φέρω κι εγώ στο τραπέζι. Μικρός αλλά γεμάτος λοιπόν απαντώ,με τον τρόπο μου, σε όσα με διαπέρασαν και δεν ξεπέρασα. Αν ακούσει κανείς αυτή την απάντηση, τόσο το καλύτερο.

 

τέλος παραμυθιού

 … έτσι ο Χάρρυ το λιοντάρι έφτιαξε ένα υπέροχο κελί

έξω από το οποίο φυλάκισε όλον τον κόσμο!

 Παίζω με το όνομα Χάρρυ. Χάρι Πότερ; Χάρρυ- Χαρίλαος; Χάρι μάγος. Χαρίλαος νομικός- ποιητής.

α) έξω από το κελί ποιοι νόμοι μπορούν να φυλακίσουν τον κόσμο;

β) βρίσκεις κάποια κοινά με το λιοντάρι του Γουίλλι; (από το «Ο κόσμος είναι στρογγυλός» της Γερτρούδης Στάιν)

 Ο κόσμος φυλακίζεται μόνος του, αφού οριοθετείται. Κάθε μας επιλογή -στην τέχνη και στη ζωή- αναδιανέμει τα όριά μας. Απέραντη η ψυχή, περατή η πραγματικότητα. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε τα παραμύθια. Το λιοντάρι που αναφέρεις ανήκει στον Γουίλλι (ίσως και στην Ρόουζ). Το λιοντάρι του δικού μου παραμυθιού δεν ανήκει σε κανέναν. Απλώς αποτελεί την ψευδαίσθηση που είναι απαραίτητη προκειμένου να έχει υπόσταση το παραμύθι.Ο Χαρίλαος γίνεται Χάρρυ, η Αλεπού λιοντάρι, καλά κάνεις και παίζεις – κι εγώ αυτό κάνω, παρέα με την Αλεπού.

 

Κρατώ από το ποίημα θέα τους στίχους:

Εντάξει,

η τέχνη δεν θα μας σώσει.

Είναι ωστόσο

παρηγοριά

η ακατάληπτη θέα της.

 Ένιωσες ποτέ την ανάγκη να καλύψεις τα κενά που η θέα (της τέχνης) αφήνει, μήπως κάποτε σωθούμε;

 

Και γιατί δηλαδή να σωθούμε; Ας το απολαύσουμε.

 

 

Και κάτι για το τέλος, από την αρχή της συλλογής σου

 Οι αλεπούδες γελάνε

όταν δεν τις βλέπει κανείς.

 Χαρίλαε, έχεις δει αλεπού να γελάει;

 

Βεβαίως, όταν δεν κοιτάει κανείς!

 

Ερωτήσεις: Μαρία Τσιράκου

 

Ο Χαρίλαος Νικολαΐδης γεννήθηκε στην Αθήνα τον Δεκέµβριο του 1986. Ασχολείται µε την έρευνα, τη διδασκαλία και την άσκηση της νοµικής, έχοντας ολοκληρώσει διδακτορικές σπουδές στο Λονδίνο.
Γράφει ποιήµατα και πετάει πέτρες ψηλά στον αέρα.