Στέφανος Μεσσήνης, Ποιήματα (2007-2021), Μακρύς λαιμός το όνειρο, Αμόθεν, Επιμέλεια Βιβή Κοψιδά-Βρεττού, Ποίηση, 17Χ24, εκδ. Μανδραγόρας, Αθήνα Ιούλιος 2022, σελ. 176, αριθμ. έκδοσης:369, ISBN: 978-960-592-151-4, τιμή 12,72
στα πουλιά που δε ρωτάνε για πού θα πετάξουν
Δυο ανέκδοτες συλλογές του Στέφανου Μεσσήνη παρουσιάζουμε σήμερα σε μια ενιαία έκδοση: Μακρύς λαιμός το όνειρο και «Αμόθεν». λέξη Ομηρική που σημαίνει από τον έναν ή τον άλλον τόπο, από οποιοδήποτε μέρος. Τη συναντάμε στον Γοργία του Πλάτωνα αλλά και στην Οδύσσεια: τῶν ἁμόθεν γε, θεά, θύγατερ Διός, εἰπὲ καὶ ἡμῖν. Από όπου θες, θεά, ξεκίνα την αυτήν την ιστορία, κόρη του Δία, και πες την και σ᾽ εμάς, (μτφρ Δ. Ν. Μαρωνίτης).
Κάπως έτσι ξεκινά να ιστορεί κι ο Στέφανος όσα πολλά συγκέντρωνε μέσα του επιφυλακτικός αν και πώς θα τα εκστομίσει όπως συμβαίνει με τα ιερά και δύσκολα της ζωής: «Άντε ρε σύμπαν. Να δούμε πότε θα μάθεις να μιλάς/ να λέμε και καμιά κουβέντα», σημειώνει στο ποίημά του «Τζίμης ο Τίγρης». Ο περίφημος παλαιστής-περφόρμερ όπου έδινε τις κυριακάτικες παραστάσεις του στην πλατεία του Θησείου και μετά έβγαζε δίσκο για τα λίγα ψιλά της ζωής του και «Ο Μαξ Άρλαν» εκ των ηρώων των παιδικών μας χρόνων της σειράς αναγνωσμάτων του Νίκου Ρούτσου που ξεκίνησε το 1951 υπό τον τίτλο Γκαούρ-Ταρζάν «ο ήρωας που δεν φοβάται κανένα – Ο ήρωας που δεν γεννήθηκε ποτέ», ήταν τα μόνα πρόσωπα που ο Στέφανος τους έβαλε ως τίτλο δύο ποιημάτων του: Ο ΜΑΞ ΑΡΛΑΝ: ο άφοβος/ λόρδος στην Αφρική/ κρατάει ημερολόγιο/ για τις εξερευνήσεις του/ τις βιντεοσκοπεί/ τις απαθανατίζει./ Ναι./ Από την αυγή/ οδοιπορεί/ με σορτς/ το κασκέτο/ και την απόχη/ σπάνιες πεταλούδες/ κυνηγάει. [ ]/ Γιατί όλοι/ αυτοί οι εξαίσιοι χρωματισμοί/ που δεν καταλαβαίνουμε;/ Τι θέλουν να μας πουν/ όταν αγοίγουν τα φτερά τους/ αμέτρητες/ πεταλούδες να πετάξουν/ προς το φως/ έστω και γι’ αυτές/ τις λίγες ώρες/ της ζωής τους;
Οι υπόλοιποι τίτλοι ποιημάτων του είναι επιφωνήματα «Ω ω ω», ένα μονολεκτικό και αναπάντητο «Γιατί» και «Τι θα πει», ο διστακτικός σύνδεσμος «Μήπως», το ρήμα βλέπω στον αόριστο «Είδε», το επίρρημα «Τότε», η αρνητική επισήμανση «Δεν είναι», οι χρονικοί προσδιορισμοί «Απόψε», «Ολιγόλεπτο» και «Ένα λεπτό» και τα ουσιαστικά «Το Σαρκίο» και «Ο ανεμιστήρας» που μαζί με το μίξερ από το ποίημα «Δεν είναι» αποτελούν τις δυο μόνες οικιακές συσκευές των ποιημάτων του:
Ο Στέφανος περισσότερο μιλούσε με το χαμόγελο, το βλέμμα και τις σιωπές του (Αλήθεια/ πόσα λόγια/ έχει η σιωπή) παρά με τις λέξεις που φρόντιζε να τις αποσυναρμολογεί σε μακροτενή ποιήματα ενός διαρκούς στοχασμού, ονείρων, ενίοτε φόβων (με την αρχαιοελληνική έννοια του δέους: συναίσθημα φόβου ή σεβασμού και αναγνώριση του μεγαλείου μιας υπέρτερης δύναμης), συμβολισμών (βλ. ποιήματα σελ. 38, 39, 43, 56, 57), αλλεπάλληλων αντιθέσεων (αλλόφυλοι ή νομάδες/ συμφωνούν ή διαφωνούν).
Μια διαρκής αφήγηση όπου ενσωματώνονται οι παρενθετικές φράσεις/ λέξεις/ προτάσεις/ παρηχήσεις και τέλος οι τίτλοι-στίχοι του που εντάσσονται οργανικά στο ποίημα.
Με τις λέξεις του δημιουργεί αυτό το φαινομενικώς παράδοξο στον αναγνώστη που στο βάθος του θα πρέπει να διαβαστεί ως ένας πικρός σαρκασμός. Βλ. ενδεικτικά το ποίημα «ΕΝΑΣ ΣΤΡΑΤΟΣ» της σελ. 32: διαφημίσεις/ φώτισαν/ το καφενείο του χωριού/ και τα λιγοστά σπίτια / περικύκλωσαν. / Ήταν το τελευταίο οχυρό άμυνας/ έστω κι αν κανείς/ δεν αμυνόταν.
Ο ουρανός ληξίαρχος κι ο χρόνος ατελείωτος [της ποίησης και της ζωής όσο η μνήμη διαρκεί αλλά και το έργο που ο καθένας μας αφήνει επί γης. Γι’ αυτό αναζητήστε τον Στέφανο Μεσσήνη μέσα από τα γραπτά του. Δεν θα τον ανασταίνετε απλώς θα συνυπάρχετε μέσα από το έργο του.
Στον τόμο φωτίζουν το έργο και τη ζωή του Στέφανου Μεσσήνη με κείμενά τους οι: Αργυρώ Βερυκίου, Βιβή Κοψιδά-Βρεττού, Ηλίας Π. Γεωργάκης, Σπύρος Κατσίμης, Ανδρέας Γ. Κτενάς, Κώστας Α. Κρεμμύδας και Θεόφιλος Τζώρτζης.
Ο Στέφανος Μεσσήνης γεννήθηκε στις 26.9.1943 στη Λευκάδα, μεγάλωσε στα σοκάκια της και φοίτησε στο Γυμνάσιο της πόλης. Σπούδασε δημοσιογραφία στην Αθήνα κι έφυγε στο Παρίσι με σκοπό να παρακολουθήσει μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, όπου ο Νίκος Σβορώνος δίδασκε Βυζαντινή Ιστορία. Λόγοι υγείας δεν του επέτρεψαν να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα άρχισε τη δημοσιογραφική του σταδιοδρομία από την εφημερίδα Αθλητική Ηχώ. Από το 1975 θα περάσει στην ΕΡΤ ως ρεπόρτερ της πρωινής εκπομπής «Κάθε μέρα παντού», του Δημήτρη Σαπρανίδη. Ο ίδιος αργότερα ως αρχισυντάκτης έβγαλε στον αέρα πολλές ενημερωτικές καθημερινές εκπομπές της ελληνικής ραδιοφωνίας και συνεργάστηκε με το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου. Για ένα χρόνο περίπου, ανέλαβε τη διεύθυνση του Ραδιοφωνικού Σταθμού του Αιγαίου στη Μυτιλήνη. Εργάστηκε, επίσης, σε πολλές αθηναϊκές εφημερίδες (Καθημερινή, Μεσημβρινή, Αυριανή και στο συγκρότημα Λαμπράκη), σε ποικίλα έντυπα και περιοδικά. Υπήρξε μέλος της ΕΣΗΕΑ.
Γεννημένος ποιητής, έφυγε από τη ζωή στις 17 Μαρτίου του 2021, έχοντας εκδώσει την ποιητική συλλογή Ίνα ως…, εκδ. Τυπωθήτω-Λάλον Ύδωρ, Αθήνα 2006, αλλά αφήνοντας πίσω του ένα πλούσιο αρχείο. Ανάμεσα στο πλήθος των γραφών του –και πολλά ποιήματα– εντοπίστηκαν οι δύο «προς έκδοση» ποιητικές του συλλογές: Μακρύς λαιμός το όνειρο και Αμόθεν, που συστεγάζονται στον παρόντα τόμο. Η δημιουργική του, επομένως, ζωή θα συνεχιστεί για πολύ ακόμα μέσα στον χρόνο…
***
Ελένη Αρτεμίου-Φωτιάδου, Φώτα στη διαπασών, Ποίηση, έργο εξωφύλλου Πέτρος Πτωχόπουλος «Αναδυόμενος Πολιτισμός», 17Χ24, εκδ. Μανδραγόρας, Αθήνα Ιούλιος 2022, σελ. 96, αριθμ. έκδοσης: 368, ISBN: 978-960-592-150-7, 12,72 ευρώ
Πάντα κάτι λείπει από το βεστιάριό μου
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ
Η μάνα του περίμενε ότι θα γεννήσει κορίτσι με μπούκλες
Είδε το φαλακρό αγόρι και έκλαψε
Ήταν ίδιος ένας πατέρας που κάποτε τη φιλούσε στο στόμα
και άνθιζαν κερασιές στην αγκαλιά του χιονιού
Είδε το φαλακρό αγόρι και ανέβηκε σ’ ένα γυμνό βουνό
να μην το ξαναδεί
Αυτός
μεγάλωσε γράφοντας μέσα του μηδενικά
ίδια με σφαίρες
Στον κήπο μάζευε τα γιασεμιά πάνω σε ξόβεργες
Εκείνα κελαηδούσαν και πέθαιναν στα μάτια του [ ]Μην απορείτε που μιλάνε άλλοι γι’ αυτόν
Διαβάζοντας τόσες βιογραφίες
κυρίως μεταποιώντας τες σε σκηνική παρουσία
θλίβεται πια
μέσα από τον λυγμό των άλλων
Χύνει πικρό το μαύρο του μελάνι
Μέσα από έναν ολόκληρο κόσμο του θεάτρου με πρώτο το αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας, το μεγαλύτερο της Κύπρου και ένα από τα μεγαλύτερα θέατρα της Μεσογείου, η Ελένη Αρτεμίου-Φωτιάδου στήνει το σκηνικό της νέας ποιητικής της συλλογής. Θεατρικό αναλόγιο, διανομή ρόλων, βιογραφικά σημειώματα συγγραφέα και πρωταγωνιστή, ελεύθερη μετάφραση του έργου, απόδοση στα ελληνικά, τελική πρόβα, Κουίντες, βεστιάριο, Αμπιγιέζ (και θεατρικό έργο του Ρόναλντ Χάργουντ), υπόκλιση, ατάκες, σημείωμα σκηνοθέτη, αυτοσχεδιασμοί, κριτικά κείμενα αλλά και σκέψεις σπουδαίων συγγραφέων, το Θέατρο στο ραδιόφωνο, Θέατρο σκιών, Μαριονέτα… είναι μερικοί από τους τίτλους των ποιημάτων της που σταδιακά περνούν μέσα από το βιβλίο. Με έναν καλοδουλεμένο λόγο, άμεσα υπαρξιακό, ώριμο, με ακρίβεια σκηνοθετημένο αλλά και πηγαία έκφραση η ποιήτρια παίρνοντας αφορμή από θεατρικές παραστάσεις-σταθμούς: Η Μήδεια του Ευριπίδη, η Ιοκάστη από τον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή, Οι τρεις αδελφές του Άντον Τσέχωφ, Ρωμαίος και Ιουλιέτα, Όνειρο θερινής νύκτας και η Δυσδαιμόνα από τον Οθέλλο του Σαίξπηρ, Η Μικρή μας Πόλη του Θόρντον Ουάιλντερ, Τριαντάφυλλο στο στήθος και Λεωφορείον ο Πόθος του Τένεσι Ουίλιαμς, Ο θάνατος του εμποράκου του Άρθουρ Μίλλερ, «Ο μονόλογος του φεγγαριού» από την τρίτη πράξη του Ματωμένου γάμου του Λόρκα, Ταξίδι μιας Μεγάλης Μέρας μέσα στη Νύχτα του Ευγένιου Ο’ Νηλ, Η Αυλή των Θαυμάτων του Ιάκωβου Καμπανέλλη και τόσα άλλα που έμμεσα παρατίθενται μέσα στους στίχους διαπλάθουν το ποιητικό σώμα.
Είναι η πρώτη φορά που τόσo εμφατικά η ποίηση έχει άμεση αναφορά στο θέατρο, στην πράξη/δράση, φθάνοντας στο απόγειο την απήχηση του ίδιου του λόγου. Ερμηνεύοντας με τον καλύτερο τρόπο την ποιητική σύνθεση της Αρτεμίου:
Το έργο θα τελειώσει μόνο
αφού χαθεί όλο το φως
Η ίδια αιώνια ιστορία
Ο άντρας με τον πόθο του
και η γυναίκα των παθών της.
Κι εδώ αναλύονται σε βάθος όλες οι πτυχές της ανθρώπινης φύσης, ο έρωτας, ο θάνατος, η απόγνωση, η αγωνία, η μοναξιά, η ελπίδα. Άλλωστε στη ζωή όπως και στο θέατρο «όλα είναι παράσταση» που προχωρά ανάλογα με τις διαθέσεις, την προετοιμασία, το πάθος και την ικανότητα του πρωταγωνιστή, δηλαδή του καθενός μας.
Ένα μικρό δείγμα από τα «Σχόλια για το έργο»:
Mέριλιν Μονρόε
Γιατί να πεθαίνει κάποιος στα τριάντα έξι; Μόλις έχει γνωρίσει, μόλις έχει αφεθεί. Το δέρμα δεν έχει προλάβει να μυρίσει την άλλη ζωή. Τα μαλλιά βάφονται ακόμα με φυσικά υλικά, δωρεές της λιτότητας του σύμπαντος. Να κρατήσει κάποιος ψηλά την αυλαία κι ας είναι το υπόλοιπο υπόκλιση χωρίς χειροκρότημα. Και όχι, δεν θα τραγουδώ το «Happy birthday». Η φθορά θέλει μονάχα αξιοπρέπεια. Και στα τραγούδια βρίσκει πια κανείς μια εύκολη διαφυγή. Οι νότες λένε μόνο τη δική τους αλήθεια. Το ψέμα σου το σιγομουρμουρίζεις πίσω από τα δόντια.
Θεατής που επιθυμεί να παραμείνει ανώνυμος
Στη μοναδική παράσταση που σκηνοθετούμε για τη ζωή μας απογοητευόμαστε συχνά από τους άλλους. Όχι γι’ αυτό που είναι, αλλά για τους λάθος ρόλους που τους έχουμε επιλέξει.
Η Ελένη Αρτεμίου-Φωτιάδου κάνει ένα μεγάλο άλμα με την παρούσα συλλογή της. Παρακαλούμε απενεργοποιήστε τα κινητά σας και απολαύστε την παράσταση.
H Eλένη Aρτεμίου-Φωτιάδου κατάγεται από την Αμμόχωστο, ζει στο Κίτι της Κύπρου και εργάζεται ως. Επιθεωρήτρια Δημοτικής Εκπαίδευσης. Έκανε το μεταπτυχιακό της στον τομέα της Εκπαιδευτικής Διοίκησης και Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου του οποίου είναι υποψήφια διδάκτωρ. Ασχολείται με την ποίηση και την πεζογραφία καθώς και με το ραδιοφωνικό και τηλεοπτικό σενάριο. Έχει επίσης στο ενεργητικό της εννέα βιβλία παιδικής λογοτεχνίας και μία συλλογή διηγημάτων. Το έργο της έχει τύχει πολλών διακρίσεων. Tα Φώτα στη διαπασών είναι η δωδέκατη ποιητική της συλλογή.
***
Τόλης Νικηφόρου, σαν τον πυράκανθο, Ποίηση, εκδ. Μανδραγόρας, Αθήνα, Σεπτέμβριος 2022, σελ. 48, αριθμ. έκδοσης: 371, ISBN 978-960-592-153-8, τιμή 8,48 ευρώ.
Σαν τον πυράκανθο ν’ ανθίζεις με το ελάχιστο
νικώντας τα χιλιόμετρα
όπως ο μαραθωνοδρόμος
νικώντας τα χιλιόμετρα
αυξάνει τον ρυθμό του
λίγο πριν τερματίσει
έτσι κι ο ασπρομάλλης ποιητής
ξεπερνάει τη ματαιότητα
όσα έχει ζήσει στην πορεία του
και σαν μικρό παιδί
έκθαμβος πάλι ανακαλύπτει
τα θαύματα και την οδύνη
και γράφει ολοένα γράφει
ολοένα βιβλία εκδίδει
να είναι η μουσική των λέξεων
ο δρόμος προς την τελική γραμμή
της ποίησης και της ζωής
Από τις πιο αδρές, αβρές κι ανθρώπινες ποιητικές φωνές που μέσα από τον λυρικό ποιητικό του τόνο περιγράφει και ερμηνεύει την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης. Όλα είναι ζωή-πορεία-άνθρωπος στο έργο του Τόλη Νικηφόρου: καλοδεχούμενα τα αναπόφευκτα. Όμως η στάση του παραμένει σαφής: μελέτη, ευαισθησία κι εγρήγορση. Παραδοχή αλλά και ατέρμονος αγώνας με τον εσώτερο εαυτό μας, τον χρόνο που αναπόφευκτα κυλά, αλλά και τον έξω κόσμο. Κατεξοχήν κοινωνικός και ουμανιστικός λόγος. Δεν είναι και δεν χρειάζεται απολογισμούς η κάποτε «δακρυσμένη» ποίηση του Τόλη Νικηφόρου. Προϋποθέτει διαρκή δράση. Τέχνη σημαντική και τελεσίδικη, είναι «η λύτρωση στα πέρατα του κόσμου», που γράφεται με τη ζεστασιά της ψυχής του κι έχει κατακτηθεί με πόνο, όλα αυτά τα χρόνια:
τα δάκρυα μου ισχυρίζονται/ πως είχα κάποτε γονείς κι αδέρφια/ και πως υπήρξε κάποια νιότη/ ισχυρίζονται πώς κάποτε αγάπησα/ φίλους γυναίκες και ταξίδια / πως διάβασα ατέλειωτα βιβλία / κι άλλα βιβλία εγώ έγραψα/ ισχυρίζονται πως όλα αυτά/ δεν ήτανε καπνός στα μάτια κι αυταπάτη// όνειρο μιας σκιάς όμως εγώ/ δεν ξέρω καν αν και τώρα υπάρχω, γράφει στον Πινδαρικό τίτλο του «σκιάς όναρ άνθρωπος».
Ποίηση-σημειώματα προς ναυαγούς και ναυαγισμένους που εντούτοις αποζητούν τη γαλήνη της στεριάς για να συνεχίσουν με σήματα μορς να ατενίζουν τον κόσμο. Ποίηση ερωτική, συντροφική που διαρκώς ανανεώνει όρκους πίστης: βλ. το ποίημα «ο έρωτας»:
βουβοί/ χωρίς μελάνι και χαρτί/ τα είπαμε όλα/ σε μια στιγμή/ τα ζήσαμε όλα// τα μάτια σου βαθιά/ μες στα δικά μου μάτια.
Κάθε στίχος και κάθε ποίημα συγκινούν κι αναδεικνύουν το μεγαλείο της τέχνης και βεβαίως του ανθρώπου που ’χει το προνόμιο να δημιουργεί, να κοινωνεί και να αισθάνεται. Μια απτή απόδειξη το ποίημα «μαγεμένος»:
ήθελα να σου γράψω/ ένα πυριφλεγές βιβλίο ποιημάτων/ για το κόκκινο και το βαθύ γαλάζιο/ και τον απέραντο ουρανό του έρωτα// απόμεινα όμως εκστατικός/ ανίκανος να αρθρώσω λέξη / μπροστά στο μαγικό εκείνο φως/ που εκπέμπει το χαμόγελό σου.
***
Τόλης Νικηφόρου, χειμωνιάτικος ήλιος, 44 ποιήματα για το φως (1979-2022), Ανθολογία Ποίησης, εκδ. Μανδραγόρας, Αθήνα, Σεπτέμβριος 2022, σελ. 64, αριθμ. έκδοσης: 370, ISBN 978-960-592-149-1, τιμή 8,48 ευρώ.
χρωστάμε μόνον το φως του κόσμου
[ ] απρόσιτος μέσα στο μέσα μουαπρόσιτος στο πρώτο μου κύτταρο
απρόσιτος στη μελλοντική μου έκρηξη
απρόσιτος αναδύομαι και αγγίζω
την τελική διάσταση του χρόνου
υποθαλάσσια σήμαντρα
μετουράνιοι διάττοντες
ένας αστραφτερός ψίθυρος στις παρυφές της σιγής
φωτεινό προοιωνίζεται το φως
(«ιχνηλατώντας το φως», 1991)
Ο Τόλης Νικηφόρου πέρα από τις τρεις συγκεντρωτικές εκδόσεις που έχει στο ενεργητικό του όλα αυτά τα χρόνια και την επιλογή ποιημάτων που μεταφράστηκαν στα Ισπανικά και Γερμανικά από την Κατερίνα Λιάτζουρα (Ο πλοηγός του απείρου, εκδ. Μανδραγόρας, 2021), έχει κατά καιρούς επιλέξει να παρουσιάζει, ανά θεματική ενότητα, ένα Ανθολόγιο της ποίησής του. Έτσι μέχρι σήμερα έχουν κυκλοφορήσει οι Ανθολογίες: Ν’ ακούγεται από μακριά μια φυσαρμόνικα (32 ποιήματα για τη Θεσσαλονίκη, 1966-2013), εκδ. Μανδραγόρας, 2013, Ρίγος αιχμάλωτο στον ήχο της φωνής σου – 63 ποιήματα για τον έρωτα και την αγάπη (1966-2015), εκδ. Μανδραγόρας, 2015, Κασταλία πηγή, 44 ποιήματα για το παιδί και την αθωότητα (1979-2021), εκδ. Μανδραγόρας, Ιανουάριος 2022 και σήμερα παρουσιάζει στο αναγνωστικό κοινό τα 44 ποιήματά του για το φως υπό τον τίτλο χειμωνιάτικος ήλιος.
Ας δούμε τη σημειολογία του τίτλου: όχι ο δυνατός, έντονος και καυτός καλοκαιριάτικος ήλιος που ενδεχομένως και ν’ αλλοιώνει τη φωτεινότητα του χώρου, αλλά το καθαρό φως ενός χειμωνιάτικου ήλιου, αναγκαίου και πολύτιμου συμπαραστάτη μας στον μακρύ χειμώνα. Λεπτομέρεια που υποδηλώνει την ποιητική στόφα του Νικηφόρου.
Τα υλικά του κι εδώ απλά και πολύτιμα, τα καθημερινά που στα μάτια της ποίησης μετατρέπονται σε θαύμα: [ ] όπως τα μάτια της γάτας/ ανθίζουν με μικρές φωτιές τη νύχτα/ έτσι και το χαμόγελό σου μπουμπουκιάζει/ ανάμεσα στους τοίχους και την άσφαλτο// είσαι ένα φύλλο πράσινο/ με φλέβες νοτισμένες από τη βραδινή δροσιά/ μια κίνηση ανάλαφρη που ζωντανεύει τη χαρά/ ένα γλυκό του κουταλιού/ ένα νερό στον δίσκο της γιαγιάς/ μέσα στην κάτασπρη αυλή της συνοικίας («χειμωνιάτικος ήλιος, 2»).
Το φως, συστατικό της ζωής, που στο άκουσμά του ακόμα κι ο θάνατος οπισθοχωρεί:
[ ] ήταν τόσο γλυκό αυτό το φως/ πίσω απ’ το φως ένα άλλο φως/ ατέλειωτο και μυστικό/ σε κάθε λάμψη του / ριγούσε στο γαλάζιο ο χρόνος/ έκανε ένα βήμα πίσω ο θάνατος («άνθη λευκά και άνθη κόκκινα»).Όλα λοιπόν είναι φως ανάλογα από την οπτική του καθενός, τις αντανακλάσεις του ήλιου, τις σκιάσεις πάνω στα πράσινα φύλλα του δέντρου (άλλο ένα πανάρχαιο σύμβολο ζωής), τον απόηχο της πορείας μας επί της γης: [ ] ατέλειωτους αιώνες ταξιδέψαμε/ πεθάναμε και ξαναγεννηθήκαμε/ μάθαμε να μιλάμε αλλότριες γλώσσες/ μάθαμε να αγαπάμε / ξένους και αφιλόξενους πλανήτες// η ψυχή όμως και μόνο εκείνη/ γνωρίζει πάντα την καταγωγή μας/ είναι η μοναδική πυξίδα μας/ καθώς μες στο σκοτάδι ταξιδεύουμε/ απλώνοντας σπασμένα δάχτυλα/ προς την πατρίδα και το φως («το ατέλειωτο ταξίδι»).
Υπέροχες στιγμές μάς προσφέρει άλλη μια φορά ο Τόλης Νικηφόρου. Κι αυτό είναι ποίηση!
Γιος προσφύγων από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Ρωμυλία, ο Τόλης Νικηφόρου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, αποφοίτησε από το Κολλέγιο Ανατόλια και σπούδασε διοίκηση επιχειρήσεων. Εργάστηκε κυρίως ως σύμβουλος οργάνωσης επιχειρήσεων στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και το Λονδίνο και ταξίδεψε σε πολλές χώρες. Ως τώρα έχουν εκδοθεί 44 βιβλία του, 28 ποιητικά βιβλία (μαζί με τη συγκεντρωτική έκδοση, Ο πλοηγός του απείρου, 2004 και τα επιλεγμένα ποιήματα, Ίχνη του δέους, 2018) και 16 πεζογραφίας (4 μυθιστορήματα, 9 συλλογές διηγημάτων και 3 παραμύθια για μεγάλους). Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε 10 ευρωπαϊκές γλώσσες (στα ισπανικά και στα γερμανικά σε αυτοτελείς εκδόσεις) και έχουν περιληφθεί σε πολλές ελληνικές και ξένες ανθολογίες, καθώς και στα κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας της μέσης εκπαίδευσης στην Ελλάδα και την Κύπρο. Αφιερώματα για το έργο του έχουν γίνει στα περιοδικά Πάροδος (2009), Το Κοράλλι (2014), Ο Σίσυφος (2017), Καρυοθραύστις (2019), Μανδραγόρας (2021), στα οποία έχουν γράψει περί τους 80 ποιητές, πεζογράφοι, κριτικοί, κ.α. Για το παραμύθι του, Σοτοσαπόλ ο χρυσοθήρας του απονεμήθηκε το βραβείο μυθιστορήματος επιστημονικής φαντασίας της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς το 1989 και για τη συλλογή διηγημάτων του, Ο δρόμος για την Ουρανούπολη, το κρατικό βραβείο διηγήματος το 2009.
Ο φιλόλογος και σκηνοθέτης Φώτης Συμεωνίδης γύρισε ένα ντοκιμαντέρ 58΄ λεπτών με τίτλο «Σ’ αγαπώ-Ελογοκρίθη, Η αλήθεια του ποιητή Τόλη Νικηφόρου» που προβλήθηκε με επιτυχία στο 17ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 2015, σε διάφορα άλλα φεστιβάλ, σε αίθουσες βιβλιοθηκών και από την ΕΡΤ3.
Ο Τόλης Νικηφόρου διατηρεί τέσσερα ιστολόγια, μεταξύ των οποίων από το 2008 και την θεματική ανθολογία Ελλήνων ποιητών Ένα λιβάδι μέσα στην ομίχλη που ονειρεύεται, στην οποία έχουν ανθολογηθεί ως τώρα περί τους 500 ποιητές με περίπου 5.000 ποιήματα. Συνέλαβε επίσης την ιδέα της Λέσχης Ανάγνωσης της Ποίησης και είναι ο συντονιστής της στην Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης.