Το μυθιστόρημα Παράτα με είναι μία κραυγή ενάντια στη βία, τόσο την σωματική όσο και την ψυχολογική, που ασκείται ενδοοικογενειακά άσχετα από κοινωνικές τάξεις και ηλικίες. Είναι ένα κείμενο σκληρό, θα μπορούσε να το πει κάποιος κυνικά ρεαλιστικό, μια καταγγελία, που έχει σκοπό να σπάσει τη φοβερή σιωπή και να αφυπνίσει συνειδήσεις. Μας μεταφέρει στις ιδιαιτερότητες της ζωής μίας οικογένειας τα μέλη της οποίας υφίστανται τη βία του πατέρα-αφέντη.
Η ιστορία έχει πέντε βασικούς ήρωες, ο καθένας από τους οποίους διεκδικεί το μερίδιό του από στιγμές ηδονής, οδύνης, απόγνωσης ή πένθους. Από αυτούς, κάποιους τους στοιχειώνει η σκληρότητα και κάποιους άλλους ο φόβος τούς στέλνει στην κόλαση. Με δεδομένο ότι η αδράνεια είναι η παιδική χαρά του διαβόλου, η σιωπή απέναντι σε τέτοιες καταστάσεις καταλήγει συνώνυμο της βίας, αφού για τον θύτη σημαίνει υποταγή και για το θύμα ανοχή. Όσον αφορά στην υπόθαλψη της πράξης από το περιβάλλον, παρατηρούμε ότι ενδυναμώνει τον θυμό του πατριού-θύτη και φέρνει στο παιδί-θύμα πόνο, ντροπή και απελπισία, ειδικά όταν αντιλαμβάνεται την ηθική αυτουργία της μητέρας του.
Ο συγγραφέας τοποθετεί τους ήρωές του σε μια νοητή θεατρική σκηνή με θεατή τον αναγνώστη. Αφηγείται την ιστορία του μπαίνοντας στη θέση τους και ταυτόχρονα τους σκηνοθετεί, αναδεικνύοντας τα συναισθήματά τους σαν να πρόκειται για πράξη θεατρική. Μας περιγράφει την αγωνία της δεκατριάχρονης Δανάης, η οποία κακοποιείται σεξουαλικά από τον πατριό της, αλλά και την οργή του αφηγητή για την «αναίσχυντη συμπεριφορά του θύτη». Μας δείχνει το κλείδωμα της ψυχής αυτού του παιδιού, τον τρόμο και την απόγνωσή του και μέμφεται την αδιαφορία της μάνας του, η οποία φροντίζει μόνο να εισπράττει ερωτική απόλαυση από τον άντρα της.
Ο Δημήτρης Βαρβαρήγος, μέσα από την αφήγησή του, μας γνωστοποιεί όλα όσα δημιουργούν τη συνάρτηση για την διαιώνιση μιας άτυπης κοινωνικής σύμβασης μεταξύ του άντρα αφέντη και του πλάσματος-σκεύους –ηδονής, ανοχής και ψυχικών τραυμάτων– μεταφέροντας την τραγικότητα της ιστορίας του, με τέτοιο τρόπο ώστε ακόμα και οι πιο σκληρές εικόνες της αφήγησης να φτάνουν στον αναγνώστη χωρίς ίχνος προκλητικότητας.
Είναι φανερό ότι ο συγγραφέας με αυτή την προσπάθεια, υπέρ της ισονομίας και της ελευθερίας του ανθρώπου, κατάφερε να δώσει ουσιαστική φωνή σ’ εκείνους που δεν έχουν και καθυστερούν να δράσουν ενάντια στην επιβολή τής οποιασδήποτε κοινωνικής αδικίας εκ μέρους των ηθικά χρεωκοπημένων ανθρώπων. Μας εξηγεί ότι η σιωπή δεν προσφέρει τη σωτηρία σε κανέναν. Αντίθετα, εντείνει την τραγικότητα μιας σκληρής ανάμνησης και την κρατάει για πάντα ζωντανή. Όσα χρόνια και να περάσουν, πάντα σε αυτήν θα συγκλίνουν οι ρίζες του φόβου και μιας ιδιότυπης ανησυχίας για την αποτρόπαιη πράξη, όπως και στην υποχρέωση αντίστασης απέναντι σε μια επαναπαυμένη ανδροκρατούμενη κοινωνία. Όμως, παράλληλα, αυτό σημαίνει ότι εφόσον η κοινωνία θα συντηρεί την ανοχή της απέναντι στην ανδρική υπεροχή θα εξαλείφεται η οποιαδήποτε πιθανή αμηχανία ενοχής από τη μεριά του θύτη. Τα θύματα θα αποδέχονται τη μοίρα τους, θα βυθίζονται στη θυματοποίηση και δεν θα γίνονται σημαντικά βήματα αντίδρασης. Πράγμα το οποίο θα οδηγεί στο αποτέλεσμα οι ελάχιστες ίσως φωνές διαμαρτυρίας να μην μπορούν να σηματοδοτήσουν ούτε μία ελπίδα για επιτυχή κατάληξη του αγώνα ενάντια στη βία.
Εν κατακλείδι, το μυθιστόρημα Παράτα με μπορεί να θεωρηθεί μία κραυγή βοήθειας στο δύσκολο εγχείρημα ενάντια στην ενδοοικογενειακή βία, που τον τελευταίο καιρό έχει αρχίσει να βρίσκει τον δρόμο του.
Κατερίνα Παναγιωτοπούλου