Σκακιστικά κομμάτια Lewis
Τα σκακιστικά κομμάτια Lewis, έχουν πάρει την ονομασία τους από το ομώνυμο νησί στο οποίο βρέθηκαν (στα Β-Δ της Σκωτίας). Είναι χαρακτηριστικά κομμάτια υψηλής καλλιτεχνίας, χρονολογούνται από τον 12ο αιώνα και βρέθηκαν μαζί με κομμάτια άλλων παιχνιδιών της εποχής. Τα περισσότερα είναι σκαλισμένα από ελεφαντόδοντο θαλάσσιου ίππου (walrus ivory). Ανακαλύφθηκαν από έναν τοπικό αγρότη το 1831. Ακολούθησε μια σειρά από μυστικές και δυσάρεστες συναλλαγές, με τη συμμετοχή εμπόρων αρχαιοτήτων και συλλεκτών που ήθελαν να πάρουν τα χέρια τους στα πολύτιμα αντικείμενα.
Τα περισσότερα από τα κομμάτια Lewis εκτίθενται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου.
Ναΐτες Ιππότες (Ιππότες του τάγματος του Σολομώντα) παίζουν σκάκι, 1283
(Knights Templar playing Chess / Libro de los juegos, 1283)
Πίνακας του Alphonse le Sage (Alfonso X). Βρίσκεται στη Biblioteca del Monasterio de El Escorial, στην Ισπανία.
[Το Βασιλικό Μοναστήρι του San Lorenzo de El Escorial είναι ένα συγκρότημα που περιλαμβάνει βασιλικό παλάτι, βασιλική, πάνθεον, βιβλιοθήκη, σχολείο και μοναστήρι. Βρίσκεται στην ισπανική πόλη San Lorenzo de El Escorial, στην περιφέρεια της Μαδρίτης και χτίστηκε τον 16ο αιώνα, μεταξύ 1563 και 1584]
Ο Otto IV του Βρανδεμβούργου παίζει σκάκι με μια γυναίκα, 1305 έως 1310
Otto IV of Brandenburg playing chess with a woman, 1305 to 1310
Ο Otto IV, μαργράβος του Βρανδεμβούργου-Στάνταλ, με το παρατσούκλι Otto (Όθων) με το βέλος (1238 – 27 Νοεμβρίου 1308) ήταν ευγενής του Βρανδεμβούργου από τον Οίκο της Ασκανίας από το 1266 μέχρι το θάνατό του, το 1308.
Ο μαργράβος είναι γερμανικός τίτλος ευγενείας και αποτελεί παραφθορά της γερμανικής λέξης Markgraf. Αντιστοιχεί στον τίτλο του μαρκησίου.
Η εικόνα προέρχεται από το Codex Manesse ή Große Heidelberger Liederhandschrift. Είναι ένα Liederhandschrift (βιβλίο τραγουδιών / ποίησης), το μοναδικό ολοκληρωμένο βιβλίο ποίησης της μεσαιωνικής Γερμανίας Minnesang, γραμμένο και εικονογραφημένο μεταξύ ~ 1304 -όταν ολοκληρώθηκε το κύριο μέρος- και ~ 1340 -όταν συμπληρώθηκαν τα πρόσθετα.
Ο κώδικας δημιουργήθηκε στη Ζυρίχη, για την οικογένεια Manesse.
Το βιβλίο αυτό είναι «το πιο όμορφα εικονογραφημένο γερμανικό χειρόγραφο επί πολλούς αιώνες». Αποτελείται από 137 μινιατούρες που είναι μια σειρά από «πορτρέτα» που συντέθηκαν από συγκεκριμένους συγγραφείς ή ποιητές.
Ζευγάρι παίζει σκάκι, θήκη καθρέφτη
(A couple playing chess, mirror case)
Αγνώστου καλλιτέχνη, χρονολογία ~ 1300
Υλικό: σκαλιστό ελεφαντόδοντο
Βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου, στο Παρίσι.
Παρτίδα σκακιού: Cassiel the Baudrain – Fesonas (1312)
A chess game: Cassiel the Baudrain – Fesonas (1312)
Ο Jacques de Longuyon είναι ο συγγραφέας ενός τραγουδιού χειρονομίας, «Voeux du Paon» / «The Vows of the Peacock» / «Οι όρκοι στο παγώνι», γραμμένο το 1312 για τον Thiébaut de Bar, Επίσκοπο της Λιέγης. Αυτό είναι ένα από τα πιο φημισμένα τραγούδια χειρονομίας («τραγούδι ηρωικών πράξεων», από το λατινικό “gesta”, που σημαίνει πράξεις, ενέργειες που ολοκληρώθηκαν). Είναι μια μεσαιωνική αφήγηση, ένα είδος επικού ποιήματος που εμφανίζεται στο ξεκίνημα της γαλλικής λογοτεχνίας του 14ου αιώνα. Εισάγει την έννοια των Εννέα Πολεμιστών.
Το έργο ήταν μια τεράστια επιτυχία στη Δυτική Ευρώπη μέχρι το τέλος του Μεσαίωνα, με αποτέλεσμα να ακολουθήσουν πολλές μεταφράσεις, συνέχειες, επαναγραφές και απομιμήσεις. Άφησε επίσης ένα μόνιμο σημάδι στην ιπποτική φαντασία με την εισαγωγή του λογοτεχνικού και καλλιτεχνικού μοτίβου των Εννέα Preux και την εκλαΐκευση της τελετουργίας των «όρκων σε ένα πουλί», η πιο εντυπωσιακή εκδήλωση των οποίων θα είναι η «επιθυμία του φασιανού» το 1454.
oι Εννέα Preux (διακεκριμένοι πολεμιστές) ήσαν:
– Οι τρεις προ-χριστιανικοί ήρωες: Έκτορας / Τροία, ήρωας της αργοναυτικής εκστρατείας, Μέγας Αλέξανδρος / Ελλάδα και Ιούλιος Καίσαρας / Ρώμη.
– Οι τρεις βιβλικοί ήρωες: Ιησούς του Ναυή, Βασιλιάς Δαβίδ και Ιούδας Μακκαβαίος.
– Οι τρεις χριστιανοί ήρωες: Βασιλιάς Αρθούρος / Βρεταννία, Καρλομάγνος / βασιλιάς των Φράγκων και αυτοκράτορας και Γοδεφρείδος ντε Μπουγιόν / ήρωας της πρώτης σταυροφορίας το 1099.
Ξυλογραφία (ξυλόγλυπτο) από το σκακιστικό βιβλίο του Caxton που τυπώθηκε στην Αγγλία το 1474
A woodcut drawn from Caxton’s chess book (The Game and Playe of the Chesse, https://www.youtube.com/watch?v=YsVJeQUdOyA) printed in England in 1474)
Ο Θάνατος παίζει σκάκι με τον Βασιλιά ~ 1480
Death playing chess with a king. «The Illustrated Bartsch», ca. 1480s
Το Illustrated Bartsch (TIB) είναι μια εκτενής συλλογή ευρωπαϊκών κύριων εκτυπώσεων και σχολίων, που δημοσιεύθηκε από το Abaris Books, εκδοτικό οίκο της OPAL Publishing Corporation. Βασισμένο στον κατάλογο 21 τόμων, Le Peintre-Graveur, που συντάχθηκε από τον Adam von Bartsch στις αρχές του 19ου αιώνα, το Bartsch διατήρησε τη θέση του ως το κορυφαίο έργο αναφοράς στον τομέα των ευρωπαϊκών κύριων εκτυπώσεων για πάνω από 400 χρόνια, από περίπου το 1400 έως την άφιξη της Βιομηχανικής Επανάστασης, περίπου το 1850. Αυτό το χρονικό διάστημα 450 ετών περιγράφει την εξέλιξη της δημιουργίας τυπωμένων έργων, από εντελώς χειροκίνητες και απλοϊκές εκτυπώσεις, έως την εισαγωγή μηχανικών πιεστηρίων και την ανακάλυψη της τέχνης της φωτογραφίας.
Σπύρος Ιλαντζής