Τον Χάρη Μελιτά τον συναντήσαμε το 2015 με δύο διαφορετικές ποιητικές συλλογές^[1] και το 2013 με μία συλλογή χαϊκού. Στην τελευταία ξεχώριζε η σαρκαστική διάθεση και το καυστικό του ύφος προκαλώντας τον αναγνώστη να σκεφτεί και να συν-αισθανθεί μαζί του όσα πληγώνουν την κοινωνία και τον ίδιο^[2]. Φέτος ο ποιητής επιστρέφει στην αγαπημένη του ιαπωνική φόρμα με τη συλλογή «ελαφρόπετρα» (Μανδραγόρας, 2016).

Η στροφή όλο και περισσότερων ποιητών στα χαϊκού κατά τη γνώμη μας εκφράζει μία ποιητική τάση προς τον πειραματισμό με την ολιγόλεκτη φόρμα. Δεν είναι απλά ένα εξωτικό είδος που προσελκύει την προσοχή τους, αφού καταγράφεται μία αύξηση των νεωτερισμών. Αντίθετα, μοιάζει περισσότερο με μία προσπάθεια των δημιουργών να δοκιμάσουν τη δημιουργικότητά τους στις αυστηρές νόρμες του παραδοσιακού ποιητικού είδους.

Υπέρ του πειραματισμού ο Χάρης Μελιτάς δε διστάζει να νεωτερίσει. Αν και ήδη από το 2013 είχε εγκαταλείψει τον πρωταρχικό φυσιολατρικό χαρακτήρα της ιαπωνικής φόρμας, τώρα υιοθετεί την εισαγωγή τίτλων στα χαϊκού^[3], αδιαφορώντας για όσους πιθανόν αντιδράσουν στην αλλοίωση της παραδοσιακής στιχουργικής· βέβαια οι τελευταίοι παραβλέπουν ότι όλα εξελίσσονται χωρίς να μένουν ίδια.

Ας μην παραβλέπουμε πως οι τίτλοι του αποτελούν λειτουργικό τμήμα των ολιγόστιχων συνθέσεων. Με την προσθήκη του τίτλου όμως ο ποιητής αυξάνει στην πραγματικότητα το μέγεθος της δεκαεφτασύλλαβης φόρμας. Και έχει τη σημασία του να υπογραμμίσουμε πως εκεί ο δημιουργός ξετυλίγει το γνώριμο δηκτικό του ύφος με τις υπαρξιακές αποχρώσεις.

Οι τίτλοι λειτουργούν και ως ερμηνευτικό κλειδί τόσο της ψυχικής διάθεσης του ποιητή όσο και της συναισθηματικής οπτικής του στα πράγματα. Έτσι, άλλοτε τονίζουν τη σαρκαστική του διάθεση και αποκαλύπτουν ένα συναίσθημα μελαγχολίας ή απογοήτευσης και άλλες φορές ξεκλειδώνουν το ποιητικό περιεχόμενο.

Αξίζει να υπογραμμίσουμε πως ο Μελιτάς εκτός από την προσθήκη τίτλων εγκαταλείπει και τη συνηθισμένη αποτύπωση της στιγμής σε πολλές συνθέσεις της συλλογής. Μάλλον κινείται προς την αποτύπωση της σκέψης της στιγμής σε αντίθεση προς την καταγραφή της εικόνας. Συχνά μάλιστα τα χαϊκού του είναι αντι-εικαστικά, αφού αφορούν αφηρημένες έννοιες, που απλά επιτρέπουν τη συνειρμική εξαγόμενη εικονοπλασία.

Η έκφρασή του, ωστόσο, παραμένει σταθερά προσαρμοσμένη στην αυστηρή φόρμα. Διακρίνεται έτσι η ιδιαίτερη γλωσσική ευελιξία του· τη μια το ύφος είναι αποφθεγματικό με μία διαχρονικότητα υπό το βάρος της εμπειρίας του δημιουργού^[4] ή διάχυση ειρωνείας^[5] και την άλλη γίνεται πιο εικονοπλαστικός^[6].

Ο Χάρης Μελιτάς είναι ένας «διακινητής» συναισθημάτων που βοηθά τον αναγνώστη να δραπετεύσει από την πεζότητα και να τον ταξιδεύει στα κύματα των λέξεων. Προχωρά σε μία εκτροπή της χρήσης των λέξεων και του λογικού, ακροβατώντας στο τεντωμένο σκοινί του παράλογου και του αιφνιδιαστικού λόγου, μεταξύ στιγμής και διαχρονικότητας μέσα από την αποφθεγματικότητα ή την εικονοπλασία.

Δήμος Χλωπτσιούδης

[1] βλ. Δήμος Χλωπτσιούδης, ο Χάρης Μελιτάς σε «ελεύθερη πτώση» «αναζητώντας το δολοφόνο» του, τοβιβλίο, 08/09/2015 (κριτική στις ποιητικές συλλογές του Χάρη Μελιτά «ελεύθερη πτώση» και «αναζητώντας το δολοφόνο μου»).

[2] βλ. Δήμος Χλωπτσιούδης, Σαρκασμός και πειραματισμοί σε ένα «κόκκινο ποτάμι» με χαϊκού, τοβιβλίο, 3/11/2015 (κριτική στην ποιητική συλλογή του Χάρη Μελιτά «ποτάμι κόκκινο»  Μανδραγόρας, 2013).

[3]  Ανάλογο νεωτερισμό είδαμε και στη συλλογή χαϊκού της Τζένης Φουντέα-Σκλαβούνου «γάλα σε σκόνη» όπου η ποιήτρια εισήγαγε υστερόγραφο, επιμύθιο, στα δικά της χαϊκού.

[4] τετ-α-τετ, αποκριάτικο, ξενάγηση, χρυσή ευκαιρία, τα μυστικά της Εδέμ, ελαφρόπετρα, ο φάρος, Γιάννης Αγιάννης.

[5] κατασκευαστές πλυντηρίων, βουλή των ονείρων, ρίσκο, μια θέση στον ήλιο, αντισταθμιστικά οφέλη, εν τόπω αναψύξεως, ο τροχονόμος.

[6] αυτοψία, σιγαστήρας, ρώσικη ρουλέτα, ρεύμα, πολλά βαρύς και όχι, το χρώμα του χρόνου.