Έντεκα διηγήματα με αντίστοιχους θεματικούς τίτλους («Smash», «Ο Super G απ’ την Καλκάντζα», «Holy Child», «Ο Προφήτης», «Αγγελιοφόρος», «Πολύφημος και Γαλάτεια», «Η βρύση με τις νεράιδες», «Άντε γεια, Ανουνάκι», «Η μεγάλη επιστροφή του Παππού», «Ο Αι-Βασίλης του Συλλόγου», «Μπαρ “Οι νεράιδες”»), περιλαμβάνει το νέο βιβλίο του Χρήστου Χαρτοματσίδη, με τα δύο μεγαλύτερα σε έκταση διηγήματα –το τελευταίο δίνει και τον τίτλο του βιβλίου, να βρίσκονται στην αρχή και στο τέλος της συλλογής.
Γράφει μεταξύ άλλων ο Θανάσης Αγάθος με αφορμή τη συλλογή διηγημάτων:
Το «Smash» είναι η πρωτοπρόσωπη αφήγηση ενός μοναχού, του οποίου η πίστη δοκιμάζεται σε ένα τοπίο Αποκάλυψης, όπου συγκρούονται, σε ένα έντονα διαγραμμένο σχήμα διπολικών αντιθέσεων, ο Θεός Καρούγκ και ο δαιμονικός Μακούμπα, το Καλό και το Κακό, η ζωή και ο θάνατος.
Το διήγημα «Ο Super G απ’ την Καλκάντζα» είναι η ιστορία του Γκόικο, ενός πεντάχρονου τσιγγανόπουλου από την Καλκάντζα, τη συνοικία του Ηφαίστου στην Κομοτηνή, που εμφανίζει ανεξήγητες θεραπευτικές ικανότητες.
Το «Holy Child» είναι ο Δημητράκης, το παιδί μιας καθαρίστριας από τη Θεσσαλονίκη, που έχει το χάρισμα να διαβάζει τις σκέψεις, καθώς διαθέτει τεράστιο πεδίο θετικής ενέργειας.
Το διήγημα «Ο Προφήτης» έχει ως κεντρική φιγούρα έναν μυστηριώδη άνδρα με εμφάνιση ηλικιωμένου χίπη, που εμφανίζεται ξαφνικά σε μια πόλη, για να διαγράψει τα χρέη, να αποσυντονίσει τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τις κάμερες ασφαλείας και να μοιράσει κρουασάν σε διαδηλωτές.
Το διήγημα «Αγγελιοφόρος» επικεντρώνεται σε ένα ιδιότυπο ερωτικό τρίγωνο, την όμορφη νταρντάνα Χρύσα, τον Θοδωρή, τον άντρα της, και τον Μιχάλη, τον τρελό του χωριού, που ακολουθεί παντού και πάντα τη νεαρή γυναίκα και ισχυρίζεται ότι επικοινωνεί με το πνεύμα της νεκρής μητέρας της.
Ένα ερωτικό τρίγωνο πρωταγωνιστεί και στο διήγημα «Πολύφημος και Γαλάτεια»: η Γαλάτεια, ο μάτσο αρραβωνιαστικός της Μάρκος και ο ευαίσθητος κύριος Άκης, ο δάσκαλος του χωριού, που δεν τολμά να εκδηλώσει τα συναισθήματά του προς την κοπέλα.
Στο «Η βρύση με τις νεράιδες», το συντομότερο διήγημα της συλλογής, δίνεται η ιστορία του Παπππού, που κάποιο βράδυ της νιότης του, την άνοιξη του 1940, αντιστέκεται στις τρεις νεράιδες που τον πολιορκούν ερωτικά στη βρύση πάνω από την πλατεία της Μαρώνειας.
Στο «Άντε γεια, Ανουνάκι» δεσπόζει ένα ηλικιωμένο ανδρόγυνο συνταξιούχων δασκάλων, ο κύριος Παναγιώτης, που παθιάζεται με τα τηλεοπτικά ντοκυμανταίρ για τα άγρια ζώα και τα βιβλία για τους Ανουνάκι και τον πλανήτη τους, και η κυρία Ευθαλία, που παρακολουθεί μανιωδώς ειδήσεις και εκπομπές για το ασφαλιστικό.
Το διήγημα «Η μεγάλη επιστροφή του Παππού» είναι ένας φόρος τιμής στην προσωπικότητα και τον περιπετειώδη βίο του Παππού με τις εφτά αρραβωνιαστικές και τη δράση στον μικρασιατικό πόλεμο, στο αλβανικό μέτωπο και στον Δημοκρατικό Στρατό.
Το «Ο Αι-Βασίλης του Συλλόγου» αφηγείται την εμπειρία ενός μικρού αγοριού που βρίσκεται στη χριστουγεννιάτικη γιορτή του λάθος Συλλόγου.
Το «Μπαρ “Οι νεράιδες”», με το οποίο ολοκληρώνεται η συλλογή, είναι η ιστορία του αδίστακτου Σερζ, παλιννοστούντος με συμμετοχή στον πόλεμο του Αφγανιστάν, των δύο χορευτριών του, της Λιούμπα και της Βέρα, και του Μίσα, του φύλακα αγγέλου των δύο κοριτσιών.
Κυρίαρχος χώρος των διηγημάτων του Χαρτοματσίδη είναι η Κομοτηνή, ένας τόπος που ο συγγραφέας γνωρίζει καλά και αγγίζει με τρυφερότητα, αλλά υπάρχουν και αναφορές στη Θεσσαλονίκη (Αμπελόκηποι), στη Ροδόπη, στη Φιλιππούπολη της Βουλγαρίας (σ. 72), σε συγκεκριμένους δρόμους (δρόμος Σαπών-Κομοτηνής, σ. 45), συνοικίες, πλατείες και τζαμιά (Αλατζά Ιμαρέτ, σ. 41), χωρίς, βέβαια, καμία διάθεση ωραιοποίησης ή τουριστικής απεικόνισης του τοπίου.
Οι ήρωες του συγγραφέα απαρτίζουν ένα κράμα εθνικοτήτων (Έλληνες, Ρώσοι, Βούλγαροι, Ινδοί, Πακιστανοί, πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πρόσφυγες), ηλικιών και κοινωνικών τάξεων, που προσπαθούν να συνυπάρξουν ή να λειτουργήσουν ανταγωνιστικά στη φλεγόμενη Ελλάδα της κρίσης. […] Το μεταφυσικό στοιχείο είναι διάχυτο στις ιστορίες του Χαρτοματσίδη: ο Θεός ως λυτρωτής και ως τιμωρός ταυτόχρονα, «ιερά» παιδιά που, ενώ είναι προικισμένα με ενορατικές ικανότητες, σταδιακά χάνουν τις δυνάμεις τους και το κύρος τους, νεράιδες που σαγηνεύουν άντρες, γυναίκες με υπερφυσικές δυνάμεις που προβλέπουν μείζονα ιστορικά γεγονότα, αλαφροΐσκιωτοι που διατείνονται ότι επικοινωνούν με τους νεκρούς, μαχαιροβγάλτες που μεταμορφώνονται σε φύλακες αγγέλους, αποκαλυπτικές εικόνες με λάμψεις, σπηλιές και κρατήρες και αναφορές στους αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ και στη Μαρία Μαγδαληνή. Άλλωστε, ο συγγραφέας έχει αναγνωρίσει σε συνέντευξή του τις οφειλές του στη «Μεγάλη Ρωσική Λογοτεχνία με κύριο θέμα την αναζήτηση του Θείου».
Όλα τα παραπάνω δίνονται με μια γραφή λιτή και ουσιαστική, χωρίς σοβαροφάνεια ή μελοδραματισμό ή χλευασμό, μα με χιούμορ, λεπτή ειρωνεία, σουρεαλιστικές αποχρώσεις, μια γνήσια ουμανιστική διάθεση και ένα φινάλε που ανοίγει ένα παράθυρο στο φως: δεν είναι τυχαίο ότι η τελευταία λέξη της συλλογής είναι «Ελπίδα».

Ο Χρήστος Χαρτοματσίδης γεννήθηκε το 1954 στη Σόφια από γονείς πολιτικούς πρόσφυγες, σπούδασε ιατρική και εργάζεται ως διευθυντής Μικροβιολογίας στο Γενικό Νοσοκομείο Κομοτηνής. Γνωρίζει βουλγαρικά, ρωσικά και αγγλικά. Έχει ήδη στο ενεργητικό του δεκατρία βιβλία με ποιήματα, διηγήματα, μυθιστορήματα και μεταφράσεις. Τα τελευταία χρόνια είναι μόνιμος συνεργάτης του περιοδικού «Μανδραγόρας»», ενώ ποιήματα, διηγήματα και μεταφράσεις του έχουν δημοσιευθεί και σε άλλα λογοτεχνικά περιοδικά. Το 1980 διακρίθηκε με το Β’ βραβείο στον Πανβουλγαρικό Διαγωνισμό Διηγήματος και το 1990 απέσπασε το Β’ βραβείο, στο Διαγωνισμό Μυθιστορήματος του εκδοτικού οίκου «Χ.Γ. Δάνωφ» και του Δήμου Φιλιππούπολης, για το μυθιστόρημα Κιθαρίστας σε ταβέρνα. Το 2003 το ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής παρουσίασε το δύο του μονόπρακτα «Το ασανσέρ» και «Η έξοδος μετά τις 6μμ απαγορεύεται» με τον ενιαίο τίτλο Σκούρο μαύρο σχεδόν λευκό, σε σκηνοθεσία Ηλία Φραγκάκη. Το 2008 το Κρατικό Θέατρο της πόλης Σιλίστρα της Βουλγαρίας παρουσίασε το θεατρικό του έργο Οι εφιάλτες του δήμιου Σανσόν σε σκηνοθεσία Στέφαν Στάιτσεβ. Από τον «Μανδραγόρα» κυκλοφορούν επίσης τα θεατρικά του Οι εφιάλτες του δήμιου Σανσόν, Τραγικό γκροτέσκο θέατρο, 2009 και Λίλια [Μπρικ] 2016.

Μ

Διηγήματα,
έργο εξωφύλλου Henrietta R. Rae (1859-1928),
Water nymphes,
εκδόσεις «Μανδραγόρας»,
Αθήνα 2016, σελ. 96,
ISBN: 978-960-592-045-6